M. Kemal Atatürk Yolsuzluklara Göz Yumdu Mu?

*

M. Kemal ve Kılıç Ali…

***

Bern Büyükelçiliği, Ziraat Bankası Genel Müdür müavinliği, 2. ve 3. dönemlerde TBMM’de Bolu ve Gümüşhane milletvekilliği yapmış olan Cemal Hüsnü Taray bir gün arkadaşlarına M. Kemal’in etrafındaki serserilerden şikayet etmiş ve onu bu serserilerden kurtarmak lazım geldiğini söylemiş. Ancak çok geçmeden, birisi onu M. Kemal’e ispiyonlamış. Bunun üzerine M. Kemal, Cemal Hüsnü’yü çağırtmış ve kendisine o serserileri niçin etrafında bulundurduğunu izah etmiş. Cemal Hüsnü, M. Kemal ile aralarında geçen bu konuşmayı Şevket Süreyya Aydemir’e şöyle anlatmış (kısalttık):

“M. Kemal: Ama diyeceksin ki, o halde bu adamlar ne? Hah! Onlar da bana yarar. Çünkü benim yanımdaki yakınlık o kadar kolay iş değildir ve siz bu işleri yapamazsınız. Onun için de hiç üzülmeyin, kurtarmayın da beni, gene bu serseriler benim etrafımda kalsın. Çünkü ben, bunlara bağırırım, çağırırım, önüne bir şey atarsın işte geçinir gider. (Kemal Sunal’ın ‘Şark Bülbülü’ adlı filmindeki ‘Mazlum’u hatırladım! : Kadir Çandarlıoğlu) Hatta bunların, ben yarın gözlerimi kapayınca sokakta kalmasını da istemem” demiş.

Bu konuşmayı Cemal Hüsnü’den nakleden Şevket Süreyya Aydemir, şöyle devam ediyor:

“Hakikaten Kılıç Ali’nin benim çıkarttığım dosyaları arasında çok çirkin suiistimalleri vardır. Ermenilerle bilmem nelerle filan. Celal Bayar bile. O sahte şirkete giriyorlar. Yani bu Şekerci Hayri diyoruz değil mi? Şekerci Şirketi. Yani getiren satan alan, her şeyi yapan ve dahildeki istihsalatı (üretimi) da kısan. Dört fabrika var. Yeni şeker fabrikası yaptırtmıyor Kazım Taşkent, çünkü diyor Türkiye ancak bu kadarını kaldırır, diyor.”

Şevket Süreyya’nın bu sözleri sıradan bir insanın sözleri gibi telakki edilemez. Çünkü o bu işleri bilen birisi. Nitekim 1930-1936’da Ankara Belediyesi Iktisat Müdürlüğü, 1936-1938’de Ankara Ticaret Lisesi Müdürlüğü, 1947’de ise Iktisat Vekaleti (Bakanlığı) Sanayi Tetkik Heyeti Reisliği yapmıştır.

Şevket Süreyya Aydemir, yapılan suiistimalleri M. Kemal’in ölümünden sonra nasıl ortaya çıkardığını, M. Kemal’in manevi kızı Afet Inan’ın kızı olan Arı Inan’a şöyle anlattı:

“Işte burada demek istediğim o ki, Atatürk’ün etrafında suiistimal şebekelerini bilerek çıkardım. Sonunda bunları ara dedikleri zaman, gayet seri bir şekilde suiistimalleri çıkardım. ‘Tec’ diye bir şirket. Mevcut değil.

Arı Inan: Ne şirketi o?

Ş.S.Aydemir: Işte Tecim bilmem ne ithalat ihracat filan. Şekeri de o ithal ediyor güya. Tohum, gübreler bilmem neler, şeker makineleri filanlar. Halbuki bu şirketin hepsi hepsi bir garsoniyeri var. O da Siirt mebusu Mahmut Bey’in evi. (Mahmut Soydan, Milliyet Gazetesinin kurucusu ve M. Kemal’in refakat zabiti: Kadir Çandarlıoğlu) Şimdi onun yerinde, hani Philips var ya! Oradaydı. Benim memur ettiğim bu tahkikata ki, sonra Ticaret Bakanı oldu. Yeni gelmişti Isviçre’den, istedim ki, daha hiç işlere karışmamış, ama tahsili yerinde insanları bunlara memur edeyim, acemi bunlar. Sonra müsteşar oldu, diğer biri Etibank Genel Müdürü oldu, intihar etti. Neyse. Bunu memur ettim. ‘Ben yapamam’ dedi. Hiç telaş etme, dedim, gayet basit. Kazım’a götürdüm, bir oda tahsis edin, dedim. Bu burada çalışacak. Ne derse vereceksiniz. Üç ay sürdü araştırması, ama bu kadar bir rapor çıktı. Bir de baktık sahte bir şirket var ortada, ama bu işlerin hepsini Şeker Şirketi yapıyor, kârı Tec şirketine gidiyor. Tec şirketinde Celal Bayar (M. Kemal’in son başbakanı: Kadir Çandarlıoğlu) da hissedar. Bir günde lağvettim. ‘Alakası yok, sahtedir, mahkemeye vereceğim’ dedim. Kendileri lağvetmeye mecbur oldu. Çünkü muamele de yok, defter de yok ortada. Daha neler neler. Kumar borçlarını yazmışlar devlet parasına. Bu gibi işleri ben meydana çıkardım.”[1]

*

M. Kemal ve en samimi arkadaşlarından Nuri Conker…

***

TBMM’de 5 dönem milletvekilliği yapmış olan CHP’li Ferit Celal Güven ise M. Kemal’in (etrafındaki) en sevdiği arkadaşlarından Nuri Conker hakkında “O da biraz yolsuzluklar yaptı” demiştir.[2] M. Kemal’in Genel Sekreterliği’ni yapmış olan Hikmet Bayur da, Arı Inan’ın bu “etraf” hakkındaki sualini şöyle cevaplandırıyor:

“Atatürk’e bağlıdırlar şüphe yok. Ama ticaret yapar, şu yapar bu yapar. Onu mu söylüyorsunuz?(…) Conker ölmüştü bir defa, Atatürk’ün yakınları olarak Kılıç Ali vardı. Fuat Bulca, Cevat Abbas, Cavit, Recep Zühtü işte bunlar. Yani bunların içinde ticaret yapan, zengin olanlar olmuştur.”[3]

Yani M. Kemal’in etrafındaki “serseriler” yolsuzluk yaptı, fakat o bunları yanından uzaklaştırmadı. Hatta uzaklaştırmak isteyenlere de karşı çıktı. Mesele gayet açık. Tek Parti devrinde yapılan yolsuzluklara dair anlatılacak daha çok şey olmasına rağmen, bazılarının uykusunu kaçırır düşüncesiyle şimdilik bu kadarıyla iktifa ediyoruz!..

.

**********

.

KAYNAKLAR:

.

[1] Arı Inan (M. Kemal’in manevi kızının kızı), Tarihe Tanıklık Edenler-Cumhuriyet’in Kurucu Kuşağıyla Söyleşiler, Türkiye Iş Bankası Kültür Yayınları, 2. Baskı, Istanbul 2017, (Iş Bankası’nın 1. baskısı 2011. Çağdaş Yayınları 1. baskısı 1997), sayfa 304, 305.

[2] Arı Inan (M. Kemal’in manevi kızının kızı), Tarihe Tanıklık Edenler-Cumhuriyet’in Kurucu Kuşağıyla Söyleşiler, Türkiye Iş Bankası Kültür Yayınları, 2. Baskı, Istanbul 2017, (Iş Bankası’nın 1. baskısı 2011. Çağdaş Yayınları 1. baskısı 1997), sayfa 93.

[3] Arı Inan (M. Kemal’in manevi kızının kızı), Tarihe Tanıklık Edenler-Cumhuriyet’in Kurucu Kuşağıyla Söyleşiler, Türkiye Iş Bankası Kültür Yayınları, 2. Baskı, Istanbul 2017, (Iş Bankası’nın 1. baskısı 2011. Çağdaş Yayınları 1. baskısı 1997), sayfa 381.

.

**********

.

Kadir Çandarlıoğlu

.

**********

.

Alıntılarda şu şekilde kaynak belirtiniz:

www.belgelerlegercektarih.com

*