Kafirlerin kanunlarını alanlara ithafen

*

Resimleri orjinal boyutunda görmek için üzerlerine tıklayınız

Engelhart’ın kitabı…

***

Tanzimat Fermânı’nı, onaltı yaşında tahta geçen Sultan Abdülmecid’in genç ve tecrübesiz olmasından istifâde ile kuvveden fiile çıkaran Reşid Paşa’nın sadâretten ayrılmasından birkaç hafta sonra Avusturya başvekili ve su katıksız bir Türk dostu olan Prens Metternich Osmanlı Devlet ricâlini şu sûretle ikaz ediyordu:

“Bâb-ı Âlî’ye şu sûretle hareket etmesini tavsiye ederiz:

Hükümetinizi mevcudiyetinizin temeli olan Zâtı Şâhâne ve Müslüman teb’ası arasında en esaslı bağı teşkil eden “Din Kanunları”na hürmet ve riâyet esâsı üzerine kurunuz! Zamanın icablarına göre hareket ediniz! Ve zamanın doğurduğu ihtiyaçları nazar-ı itibara alınız. Bütün idârenizi intizam altına alınız ve ıslah ediniz! Lâkin âdet ve maîşet tarzlarına uygun olmayan bir idâre usûlü kurarak eski idâreyi yıkamazsınız!.. Aksi takdirde Padişahın ne tahrip ettiğinin, nede harab ettiği şeylerin yerine koyduklarının kadr u kıymeti bilinmediğine hükmolunur.

Avrupa medeniyetinden sizin kanun ve nizamlarınıza uymayan kanunları iktibas edip almayınız!.. Zira garb kanunları, hükûmetinizin temelini teşkil eden kanunların müstenid bulunduğu usûl ve kâidelere aslâ benzemeyen kâideler üzerine kuruludur. Garb memleketlerinde esas olan şey “Hıristiyanlık Kanunları”dır. Siz Türk kalınız!.. Lâkin mâdem ki, Türk kalacaksınız şeriata sımsıkı sarılınız!.. Diğer dinlere karşı müsâmahakâr olmak için şeriatın size gösterdiği kolaylıklardan istifâde eyleyiniz. Hıristiyan teb’anızı tamamıyla himâyeniz altına alınız. Onların paşalar tarafından sıkıntıya mâruz bırakılmalarına mâni olunuz!.. Zikri geçen teb’anın din işlerine karışmayınız. Mazhar oldukları imtiyazlara riâyetle “Gülhâne Hattı”ndaki vaadleri yerine getiriniz.

Bir kanunun tatbik ve icra şartlarını temin etmeden onu asla ilân etmeyiniz. Doğru yolda ilerleyiniz. Fakat bunu yaparken garbın umûmî efkârı addeddiğiniz şeye ehemmiyet atfetmeyiniz. Siz bu efkârı umûmîyyeyi, Avrupa’nın umûmî sedâsını anlamıyorsunuz. Eğer terakkî yolunda adâlet, vukûf ve mâlumât ile ileriye doğru hareket ederseniz. Avrupa umûmî efkârının ehemmiyetli olan bir kısmı size temâyül ve teveccüh edecektir.

…Hülâsâ biz, Bâb-ı Âli’yi kendi idâre tarzının tanzim ve ıslâhı için vâkî olan teşebbüslerinden vazgeçirmek istemiyoruz. Lâkin ahvâl ve şartları, Türkiye Imparatorluğu’nun ahval ve şartlarına uymayan garb hükümetlerini her şeyden evvel taklide değer bir nümûne telâkkî ederek ona göre ıslahatta bulunulmamasını, aslî kanunları şarkın âdet ve âdâbına uymayan hükümetleri taklid hâl-i hazırda her türlü ibdâ ve tanzim kuvvetinden mahrum olup müslüman memleketlerinde zararlar husûle getirmekten başka bir netice hâsıl etmeyeceği âşikâr olan ıslahatı kabul ve tatbik etmemesini tavsiye ederiz.

Acaba beni siyâsî hayallere tâbî olmakla mı itham edeceklerdir? Varsın öyle olsun!..”[1]

Bu paylaşımda; Ceza Kanunu’nu faşist Italya’dan, Borçlar Kanunu’nu Almanya’dan, Medeni Kanunu’nu da bayrağı haç olan Isviçre’den alan kemalistlere -eğer akıllarını biraz olsun kullanabiliyorlarsa- ibretler vardır.

**********

KAYNAK:

[1] Eduard Philippe Engelhart, Türkiye ve Tanzimat –Devlet-i Osmaniye’nin Tarih-i Islahatı- (Mütercim Ali Reşad), Istanbul 1328, sayfa 49 ve devamın’dan sadeleştirerek aktaran Kadir Mısıroğlu.

**********

Kadir Çandarlıoğlu

**********

Alıntılarda şu şekilde kaynak belirtiniz:

http://www.belgelerlegercektarih.wordpress.com

*

*