Kertenkele dizisindeki Sahte Imam Tiplemesi ve Tarihsel Arka Planı
*
Resimleri orjinal boyutunda görmek için üzerlerine tıklayınız
***
NOT: Bazıları dizinin kötü maksadlı yapılmadığını, imam tiplemesi yapan kişinin imam kıyafetlerini çalarak “sahte” imamı oynadığını, üstelik inançsız olduğunu ve fakat daha sonra bir dönüşüm geçirerek iman edeceğini söylüyorlar. Eğer bu dönüşüm gerçekleşirse, biz de yazıyı dönüştürürüz.
***
ATV’nin yeni dizisi “Kertenkele”deki “sahte imam” tiplemesi ile ilgili geçenlerde Diyanet’ten bir açıklama geldi.
Diyanet Işleri Başkanlığı Basın ve Halkla Ilişkiler Müşavirliği’nden yapılan açıklamada, “Filmde karakterize edilen “sahte imam” tiplemesi toplumsal saygınlığı olan din görevlilerimizi derinden yaralamıştır” denildi.
Açıklamada, “Geçmiş dönemlerde kaldığını düşündüğümüz bu tarz senaryoların cübbeyle, sarıkla ve bu kıyafetlerin taşıdığı değerleri küçük düşürücü tiplemelerle bir dizide karakterize edilmesini tasvip etmek asla mümkün değildir” ifadelerine yer verildi.
Diyanet’in -doğru bulduğumuz- bu açıklaması bana hiç yabancı gelmedi. Kemalist rejimin hakim olduğu dönemde de din adamları her fırsatta tahkir ediliyordu.
Islam’a cephe almış kemalist rejim, Tek Parti döneminde, Islam’ın sembollerini alabildiğince aşağılamak ve kendi ideolojisini yaymak maksadıyla toplumlar üzerinde etkili bir yönlendirme kuvvetine sahip olan “sinema”yı kullanmıştır… Sanat (şayet sanat denilebilirse), siyasete alet edilmiştir. Din adamları hain, yalancı, işbirlikçi ve düzenbaz olarak yansıtılmış ve toplum nezdinde itibarları sıfırlanmaya çalışılmıştır.
Diyanet’in sözkonusu açıklaması, bana dönemin Diyanet Işleri Başkanı Mehmet Şerafettin Yaltkaya’nın Başbakanlığa hitaben kaleme aldığı 28 Nisan 1942 tarihli şikayet yazısını hatırlattı.
Yaltkaya, CHP’ye bağlı halkevlerinde verilen temsillerde din adamlarının alenen aşağılanmasına karşı protestoda bulunuyordu:
“23 Şubat 1942 tarihi akşamı Çankırı Halkevi’nde gerek mevzuu, gerek rollerin tarzı ifası itibariyle çok çirkin bir temsil verildiği, vilayet müftümüz tarafından şu suretle bildirilmektedir:
‘Bir şehirli, köydeki amcasını şehre çağırıyor. Medeni hayattan iyi bir gece ve eğlenceli bir alem yaşatarak, kendisine ikram edileceği bildiriliyor. Bu vaadi yerine getirmek üzere sahneye ve iki koltuğunda kara kaplı iki kitapla, sarıklı, cübbeli bir hoca getiriliyor ve köylü amcanın yanına oturtuluyor. Bu manzaradan hoşlanmayan köylü amca, öfkeleniyor ve şehirli akrabasına dönerek; ‘Bu eşek herifi, bu kaba herifi, bu ayı herifi yanıma oturtup, bana hakaret etmek için mi beni çağırdın?’ diyerek ve kollarını hakaretle sallayarak, yanından kalkıp gidiyor.’
Arz ederken sıkıldığımız şu çirkin ve kaba temsilden, sahne hayatının terbiyevî gayelerini bilen her vatandaşın nefret edeceği meydandadır. Sahne hayatında intihap edilen mevzuun, millî, ahlakî, vatanî olması ve her sanatkar rolünü ifa ederken, herhangi içtimai bir zümreyi ve bir şahsı incitecek hal ve hareketten içtinap etmesi, sanatın ihmali caiz olmayan iki rüknüdür. Sanat, gayri ahlakî gayelere veya içtimai sınıflar, biribirini tezyif ve tahkire alet edilirse, terbiye amacını istihdaf eden (hedefleyen) sanat, bu defa ahlaksızlığın şuyuuna, zümre nizaına (çatışmasına) ve binnetice içtimai fevzaya (kargaşaya) müntehi olur. Muhtelif yerlerde, müsamerelerde bazı saygısız vatandaşlar tarafından zaman zaman tekrar edilerek, halkın istikrah (tiksinme) edeceği bir hadde varan bu çirkin hareketlere bir nihayet verilmesini, milli terbiyemiz ve hakiki temsil sanatımız emreder.(…)
Riyasetimiz vaktiyle Ağrı vilayet merkezinde verilen bir temsili de, 23 Ocak 1939 tarih ve 97 sayılı bir yazı ile yüksek makamınıza arz etmişti. Lütfen bu defa yukarıdaki maruzatımıza ehemmiyet verilerek, alakalı olanlara icab eden emirlerinizin verilmesini tazimlerimizle arz ederiz.”[1]
***
[1] no’lu dipnotta bahsi geçen belge…
***
Görüldüğü gibi din adamları, rejimin resmi propagandasında her zaman aşağılayıcı bakışlara maruz kalmışlardır.
Kemalist rejim nezdinde Din adamları, geriliğin ve irticanın simgesi sayılmaktaydı ve toplum nezdinde de bu kanaat oluşturulmaya çalışılmıştır. Bugün M. Kemal ve rejimini eleştirdiğimizde, Atatürkçü muhatabımızın bize “gerici, yobaz, örümcek beyinli” vs. gibi sözlerle hakaret etmesi sebepsiz değildir… Bilinçaltında kemalist rejimin kara propagandasına maruz kalmanın tesiriyle bu şekilde (irade dışı) tepki vermektedir. Kemalistzedelerin neden bu tür refleksler gösterdiklerine dair daha evvel iki yazı kaleme almıştık.[2]
**********
KAYNAKLAR:
[1] “Diyanet Işleri Reisliği’nden Başvekalet’e”, (28 Nisan 1942),Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı, Başbakanlık Muamelat Genel Müdürlüğü Kataloğu, Katalog Numarası: 030 10/26 151 17.
[2] Kemalistzedelerle ilgili daha evvel kaleme alınmış iki yazıyı dikkatlerinize arz ediyoruz:
**********
Kadir Çandarlıoğlu
**********
Alıntılarda şu şekilde kaynak belirtiniz:
*
Yeşilçam filmlerinde bu tür tiplemeler bolca görülebilir. Işte Yeşilçam’ın hoca düşmanlığından birkaç misal…
***
***
***
***
***
Bu filmleri izleyen bir insanın dine bakışı nasıl olur?
.
Belgelerle Gerçek Tarih 
Bir Cevap Yazın