Atatürk döneminde satılan ve ahır yapılan Camiler (Sinan Meydan’a Cevap)

Atatürk ve Inönü döneminde kapatılan, satılan ve ahır yapılan Camiler (Sinan Meydan’a Cevap) Ve Gizli Atatürkçülük Projesi

*

Resimleri orjinal boyutunda görmek için üzerlerine tıklayınız

2-Bakara Suresi, ayet 114:

Allah’ın mescitlerini, içlerinde Allah’ın isminin anılmasından meneden ve onların harap olmalarına çalışan kimselerden daha zâlim kim olabilir! İşte bunlar, oralara korka korka girmekten başka birşey yapmazlar. Bunlara dünyada perişanlık, ahirette de büyük bir azap vardır.

***

odatv yazarı Sinan Meydan, Ismet Inönü’nün 1966’da söylediği “Benim dönemimde camiler kapatılmamıştır” sözünü naklediyor ve buna rağmen “yalancıların” yine bıkıp usanmadan bu yalanı sürdürdüğünü ifade ediyor.

Tarihi hakikatlerden nasıl bu kadar habersiz olunabilir merak ediyorum doğrusu. Aşağıdaki belgelerde M. Kemal ve Inönü’nün imzaları bulunuyor. Bundan daha sağlam delil olabilir mi? Bir insan nasıl olur da böyle bir yalan uydurabilir? Üstelik bizim de böyle bir yalana inanmamızı bekler?

Bu zatın bilgileri doğru aktarmadığını evvelce yayınladığımız yazılarda defaatle ispatlamıştık. Hemen birkaç tanesini şuracıkta hatırlatayım…

Che’nin çantasından Nutuk çıktığını iddia ediyordu, kendisine yazılan cevaptan sonra çark etti[1], M. Kemal’in Balıkesir hutbesinde “Allah birdir” demesini imanına delil göstermişti, buna da cevap verdik[2] M. Kemal’in emperyalistlere-siyonistlere Filistin meselesinde ultimatom verdiği palavrasını ortaya atmıştı, bu da yalan çıktı[3], M. Kemal’in Tokyo’da cami yaptırdığını iddia etmişti, buna da cevap verildi[4], M. Kemal’in Elmalılı tefsirini yaptırdığını, hatta parasını da cebinden verdiğini yazmıştı, tabiki bu da uydurmasyon çıktı[5], Dr. Rıza Nur’a attığı iftiraları da birer birer çürütmüştük.[6] O kadar çok var ki, daha hangisini saymalı bilemiyorum.

*

Sinan Meydan’ın insanlar üzerindeki ideolojik silahı: “Cumhuriyet düşmanı” !

Sinan Meydan, kapatılan-yıkılan-satılan Camiler hakkında fotoğraflarla ve şahitlerin ifadeleriyle dolu çok kıymetli bir kitap neşreden Mehmet Şevket Eygi’yi, kültür mirasımıza sahip çıktığı için teşekkür etmek yerine, acımasız bir şekilde tenkid ediyor ve kendisine “şeriatçı-Atatürk ve Cumhuriyet düşmanı” diyor. Tarihi hakikatleri dile getiren kişileri delillerle bertaraf edemeyenler, onları ancak kara propagandalarla yıkma yolunu tercih ederler. Işte Sinan Meydan, her zaman olduğu gibi burada da, muhatabını yıkmak için “Cumhuriyet düşmanı” kavramını koçbaşı olarak kullanıyor. Ama nafile; yıkamayacaklar! Ayrıca bu kesim sistemli bir şekilde “Cumhuriyet elden gidiyor” vaveylası kopararak okuruna “korku” pompalıyor ve bu suretle bertaraf etmek istediği muhatabını okurun gözünde “radikalleştirerek” aralarına adeta bir Çin Seddi kuruyor. Böylece ürettiği suni korkuyla tesiri altına aldığı kitlenin, gerçek tarihi anlatanlarla arasındaki irtibatı kesiyor. Halbuki okurlar, aramıza örülen Çin Seddi büyüklüğündeki devasa önyargı duvarını yıkabilseler, hakikatleri bütün açıklığıyla müşahede edeceklerdir.

Evet, o zat-ı muhterem de bizim gibi “şeriatçı”dır. Zira bizler müslümanız. Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz de “şeriatçı” idi. Nitekim Kur’an-ı Kerim’de Hz. Peygamber Efendimizin “şeriat” sahibi kılındığı şöyle bildirilmektedir:

45-Casiye Suresi, ayet 18:

“Sonra (Ey Muhammed) seni din hususunda apaçık bir **şeriat** sahibi kıldık. Sen ona uy, bilmeyenlerin hevâ ve heveslerine uyma.”(Elmalılı meali)

Bu sebeple Imam-ı Azam Ebu Hanife (rahmetullahi aleyh), “Şeriat ve ben­zeri müesseselerin bana bir faydası yoktur, bana şeriatın hükmü geç­mez” diyenlerin kâfir olacağını söyler.[7]

Mehmet Şevket Eygi’nin, bizim ve bütün müslümanların, Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz gibi “şeriatçı” olması, müslümanlığın bir gereğidir ve bundan dolayı kınanıyorsak, bu ya cehalet eseridir, ya da ahlaksızlık, kemalist yobazlık ve dinsizliktir. Eğer Sinan Meydan ve ATA’sı “şeriatçı” değillerse, bu durumda Hz. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimizin yolundan gitmiyorlar demektir. Mesele bu kadar açık. Lafı hiç kıvırmaya gerek yok.

Gelelim Camilerin kapatılması meselesine…

Kemalist rejim, satılması yasak olan cami, tekke ve vakıf arsalarını vandallara mahsus bir zihniyetle kapatmış, yıkmış, ahır yapmış ve satmıştır. Kimler satın alacaktır bu kutsal malları? Tabii ki, iktidardaki tek partinin adamları. Onlar ve varisleri bu malların hayrını görmüşler midir? Asla! Vakıf malı alan felah bulmaz![8]

.

Türkiye Diyanet Vakfı Islâm Ansiklopedisi’nde ise şunlar yazar:

“Fıkıhta bu şartların önemi ve bağlayıcılığı, “Vâkıfın şartı şâriin (kanun koyucu) nassı gibidir” kaidesiyle ifade edilmiştir. Vakfedilen mal kamu malı statüsündedir ve satılamaz, hibe edilemez, hiçbir şekilde temellük edilemez.”[10]

Bu önbilgiyi verdikten sonra kemalistlerin iddialarına geçebiliriz…

Sinan Meydan bu mevzuda şöyle diyor:

“Bu konudaki nizamname, 5 Ocak 1928’de kabul edilmiştir. Daha sonra bu nizamname biraz daha genişletilerek 25 Aralık 1932 tarihinde “Cami ve mescitlerin sınıflandırılması hakkındaki nizamname” adıyla yürürlüğe girmiştir. Bu çerçevede Türkiye genelinde “ihtiyaç fazlası” olduğuna karar verilen camiler belirlenmiştir. İşte kapatılan ve başka amaçlarla kullanılan bu “ihtiyaç fazlası” camilerdir.”

Işte bu yalanın daniskasıdır. Acaba Sinan Meydan çocuklara masal anlattığını mı zannediyor? Fakat hiç kusura bakmasın, bu dolmaları artık kimse yutmuyor. Meselenin hakikatini fazla tafsilata girmeden açıklığa kavuşturalım.

(Hemen belirtelim ki, bu yazıda büyük ölçüde Mehmet Şevket Eygi, Kıvanç Esen, Dr. Nazif Öztürk ve Ahmet Ünal’ın kıymetli çalışmalarından istifade ettik, hatta mevzuun ehemmiyetine binaen bazı yerleri aynen iktibas ettik. Yazıda kemalistlerin kapatılan camilerle alakalı yeni iddialarına cevap veriliyor. Ardından niçin M. Kemal’i “Müslüman” bir imaja büründürmeye çalıştıkları ele alınıyor. Yazı uzun, fakat faydalı.)

Türkiye’de Cami kapatma/satma uygulamalarına zemin hazırlayan ilk hukuki belge, Diyanet Işleri Reisliği tarafından 12 Haziran 1924 tarihinde hazırlanan talimatnamedir.[11]

*

[11] ‘no’lu dipnotta sözü edilen talimatname…

***

19 Nisan 1927 tarihinde çıkartılan ve 24 maddeden oluşan 1927 senesi Muvazene-i Umumiye Kanunu’nun bir maddesi de “Cami sorunu”yla alakalıdır.[12]

Bu mevzuda Diyanet Işleri Reisliği’nin ikinci talimatnamesi ise 8 Ocak 1928 tarihini taşımaktadır.[13] Icra Vekilleri Heyeti’nce 8 Ocak 1928’de kabul edilip meriyyete giren 6061 sayılı talimatname uyarınca, “hakiki ihtiyaca” göre ihtiyaç fazlası olarak kabul edilen birçok cami ve mescit kadro dışına çıkarılıp kapatılmaya başlanmıştır.

*

[13] ‘no’lu dipnotta sözü edilen talimatname…

***

Bu talimatnamede tasnifin hangi esaslar çerçevesinde yapılacağı 3. maddede belirtilmiştir. 3. maddenin “A” bendinde camilerin tasnif esasları, “B” bendinde cami hademelerinin kadro esasları, “C” bendinde ise camilerin yegane kadro harici bırakılma esası belirtilmiştir. Camilerin hangi esasa göre kadro harici bırakılacağı ise 5. maddede açıklanmıştır. Bu maddeye göre cami hademeleri, 3. maddenin “B” bendinde yazan esaslara göre ve/veya görev yaptıkları camilerin 500 metrede bir olma esasına uymaması durumunda kadro haricine çıkarılıp kapatılabilirler.

Işte Kemalistlerin “yalnızca aralarında asgari 500 metre olmayan camiler kapatıldı” palavrasının kaynağı, sözkonusu 3. maddenin “C” bendidir. Halbuki aşağıda da görüleceği üzere, Camilerin kapatılmasıyla alakalı düzenlemeler devam edecek ve bu 500 metre esasına başka esaslar da eklenecektir. Böylece Camilerin kapatılıp satılmasına daha fazla bahaneler bulunabilecek, dolayısıyla Camilerin kapatılması kolaylaşacaktır.

Bilindiği gibi M. Kemal, gayesine umumiyetle adım adım ulaşmak stratejisini takip etmiştir. Nitekim Nutuk’un, “Tatbikatı safhalara ayırmak ve kademe kademe yürüyerek hedefe varmak” başlıklı bölümünde bu siyasetini,

“Tatbikatı (uygulamayı) birtakım safhalara ayırmak ve vakayi ve hadisattan istifade ederek milletin hissiyat ve efkarını izhar eylemek (hislerini ve fikirlerini hazır hale getirmek) ve kademe kademe yürüyerek hedefe vasıl olmaya çalışmak (ulaşmak)…”[14] şeklinde açıklamıştır.

Işte kemalistler, M. Kemal’in gayesine varmak için attığı adımlardan “işine gelen” kademesini okuyucularına sunup onun esas hedefini gizlemeye çalışıyorlar. Halbuki resmin tamamını görmek için atılan adımların tamamını ve söz konusu mevzuda çıkarılan bütün kanunları bir araya toplayıp neticeye o şekilde bakmak icab eder. Öbür türlüsü cehalet değilse çok açık bir kötü niyet göstergesidir.

Hakikaten kemalistler, bu hileye başvurarak “M. Kemal zamanında din derslerinin olduğunu” bile ileri sürebildiler. Halbuki M. Kemal din derslerini de kademe kademe kaldırmıştı.[15]

Neyse devam edelim…

25 Aralık 1932’de Evkaf Umum Müdürlüğü’nün (EUM) hazırladığı Türkiye Cumhuriyeti dahilindeki camilerin tasnifi ve kadrolarının tesbiti hakkındaki 20 maddeden müteşekkil talimatname, Icra Vekilleri Heyeti’nce kabul edilip meriyyete girer. Diyanet Işleri Reisliği’nin hazırladığı talimatnamedeki cami ve görevlilerinin kadro harici bırakılma ve tasnif esasları sadece bir maddeye sıkıştırılmıştı. Buna karşılık EUM’nin talimatnamesinde camilerin tasnif ve kadro harici bırakılma esaslarıyla, cami görevlilerinin kadro harici bırakılma esasları birbirilerinden kalın çizgilerle ayrılmış, 3 maddeye bölünmüştür. Bunlardan ilki camilerin tasnif edilme esaslarının belirtildiği 3. maddedir. 4. maddede ise cami ve mescitlerin kadro harici bırakılma esasları belirtilir:

Madde 4: Cami ve mescitler 3. maddedeki esaset dairesinde tesbit edildikten sonra her hangi bir caminin tasnif dahilinde kalabilmesi için:

1 – Beş vakte küşade bulunması,
2 – Cemaati olması,
3 – Civarındaki camilerle arasındaki mesafenin 500 metreden dun (az) olmaması,
4 – Mamur olması,
5 – Memleket haritasına nazaran müstakbel vaziyetinin emin olması lazımdır.[16]

Bu talimatnameye dair istisnalar 5, 7 ve 8. maddelerde verilmiştir.[17] Mesela 7. maddede, “tarihi ve mimari kıymeti haiz olanlar” istisna kapsamına girer. Bu hususa ileride “M. Kemal’in Camileri tamir ettirdiği iddiası” başlıklı bölümde tekrar temas edeceğiz.

Buraya kadar camilerin tasnifi ve kadro harici bırakılıp kapatılmasıyla alakalı hukuki belgeleri inceledik. Fakat bütün bu düzenlemelerin bir ayağı daha vardır: Tasnif sonucunda kadro haricine çıkarılıp kapatılan camilerin satılması…

1935 yılına kadar ilgili kanun ve talimatnamelerde tasnif harici bırakılan camiler hakkında ne yapılacağına dair açık bir hüküm bulunmamaktaydı.[18]

Bu belirsizlik 5 Haziran 1935 tarihli ve 2762 sayılı Vakıflar Kanunu[19] ve 15 Kasım 1935 tarihli 2845 sayılı Cami ve Mescidlerin Tasnifine ve Tasnif Harici Kalacak Cami ve Mescid Hademesine Verilecek Muhassasat Hakkında Kanun ile giderilmiştir.[20]

*

[20] no’lu dipnot ile alakalı… Cami kapatmak için 15 Kasım 1935’te çıkarılan 2845 numaralı Kanun, 22 Teşrinisani [Kasım] 1935 tarihinde Resmî Gazete’de böyle yayınlanmıştı…

***

*
Belgelerle Cami Satışları

*

Yukarıda da belirttiğimiz gibi, tasnif sonrası kadro harici bırakılan camilerin hukuka uygun olarak satılabilir hale gelmesi, 15 Kasım 1935 tarihli 2845 sayılı Cami ve Mescidlerin Tasnifine ve Tasnif Harici Kalacak Cami ve Mescid Hademesine Verilecek Muhassasat Hakkında Kanun ile sağlanmıştır. Halbuki Dr. Nazif Öztürk’ün satış kararlarına dayanarak delillendirdiği üzere, cami satışlarına adı geçen kanunun hazırlanmasından çok önce, 1927 senesinde başlanmıştır.[21] Satışlar gerek kanundan önce gerek kanundan sonra Icra Vekilleri Heyeti’nin kararıyla gerçekleştirilmiştir.

Camilerin tasnifi ve satışını düzenleyen mevzuata baktığımızda, cami ve mescidlerin satışına, 15 Teşrinisani 1935 tarihinde meriyyete giren 2845 numaralı kanundan sonra başlanılmış olması gerekmektedir. Halbuki uygulama tamamen bunun tersidir.

Kanunun gerekçesi, müzakeresi ve metninde geçen ifadelerin aksine, satış işlemi, tasnif muamelesi ile birlikte başlamıştır. Bu bakımdan yasama organının yaptığı düzenleme, o dönemin genel bir uygulaması olan, bütçe kanunlarına konulan hükümler ve Icra Vekilleri Kararlarıyla kabul edilen talimatlarla meseleyi hallettikten sonra; mevzuat düzenleme tekniğine aykırı olarak, en önce yapılması gereken kanunun, fiili uygulamaya kılıf hazırlama tarzında en sona düzenlenmesi şeklinden başka bir şey değildir.

Dr. Nazif Öztürk’ün arşiv belgeleri ve kütük kayıtları üzerinde yaptığı tetkiklere göre, kanundan evvel satılan ilk mescidler, 1927’de tekkesi ile birlikte 99 TL’ye Sivas’ta satılan mazbut mescid[22] ile Evkaf Umum Müdürlüğü’nün teklifi ve Icra Vekilleri Hey’eti’nin 23 Kanunusani 1927 gün ve 4638 sayılı kararı ile 800 TL bedelle Verem Mücadele Cemiyeti’ne Izmir’de satılan Mülhak Lütfi Bey Mescidleridir.[23]

Kanundan evvel satılan ilk camiler ise yine Sivas’ta 623.90 TL satılan Hacı Izzet Paşa Cami[24] ile Evkaf Umum Müdürlüğü’nün teklifine dayalı Icra Vekilleri Hey’eti’nin 20 Teşrinisani 1927 tarih ve 5850 sayılı kararı ile Fevzi paşa Caddesine katıldığı için 4996,45 TL’ye Şehremaneti’ne (Belediye’ye) satılan Hatice Sultan Camileri’dir.[25]

Icra Vekilleri Heyeti (IVH) kararnamelerine baktığımızda, 2845 sayılı kanunun meriyyete girmesinden önceki satış kararlarının, EUM’nin tezkeresiyle yapılan teklifinin IVH’ce kabul edilmesi şeklinde gerçekleştiğini görürüz. Kanunun meriyyete girmesinden sonra ise satışlar, Vakıflar Kanunu’nun 10. maddesi uyarınca, EUM Idare Meclisi tezkeresinin IVH’ce kabul edilmesiyle gerçekleştirilmeye başlanmıştır. Yani artık satışlar doğrudan bir kanun maddesine dayandırılır. Dolayısıyla artık tek parti iktidarının satışlar için bir “sebep” bulmasına gerek kalmamıştır. “Sebep” derken ne kastettiğimizi, kanun öncesi ve sonrası kararnameleri karşılaştırarak görebiliriz.

Mesela kanunun meriyyete girmesinden evvel, 12 Temmuz 1934 tarihli ve M. Kemal imzalı bir kararnamede şunlar yazmaktadır:

*

T.C. Başvekalet
Kararlar Müdürlüğü
Sayı: 2 / 1012 12/7/1934

Kararname

Istanbul’da Yedikule Muhiddin Ilyas Çelebi Camiinin civarında namaz kılacak açık başka cami bulunduğu ve etrafındaki sakinlerinin çoğu gayri müslim olduğu cihetle ihyasına lüzum olmayan mezkur camiin bilmüzayede satılması; Evkaf Umum Müdürlüğünün 9/7/1934 tarih ve 14745578 sayılı tezkere ile yapılan teklifi üzerine Icra Vekilleri Heyetinin 12/7/1934 tarihli toplantısında tasvip ve kabul olunmuştur.[26]

*

Aynı tarihlerdeki yine M. Kemal imzalı bir başka kararname de şöyledir:

*

T.C. Başvekalet
Muamelat Müdürlüğü
Sayı: 2 / 3041 27/7/1935

Kararname

Elaziz Vilayetine bağlı Harput Kazasında tarihi ve mimari kıymetleri olmayan ve çok harap bir halde bulunan Ahmet Bey, Kale Meydanı camilerile Mehmetağa Mescidinin satılmaları vakıf için daha menfaatli olacağı anlaşıldığından adı geçen camilerle mescidin peşin para ile ve artırma yoluyle satılması; Evkaf Umum Müdürlüğünün 24/7/1935 de onanmıştır.[27]

*

Her iki örnekte de görüldüğü gibi, kanun öncesi kararnamelerde iktidar cami satışlarını çeşitli sebeplere bağlama gereği duymuştur. Oysa kanun sonrasındaki kararnamelerde hiçbir sebep belirtilmez. Artık kararnameler ufak tefek ayrıntıların dışında tek tipleştirilmiştir. Mesela 13 Mayıs 1936 tarihli ve M. Kemal imzalı bir kararname şöyledir:

*

T.C. Başvekalet
Kararlar Müdürlüğü
Karar Sayısı 2 / 4574 3/5/1936

Kararname

Bedeller gayece aynı olan diğer hayrata tahsis edilmek üzere ilişik listede yazılı cami ve mescitlerle arsaların, Vakıflar kanununun 10’uncu maddesi mucibince satılmalarına izin verilmesi, Evkaf Umum Müdürlüğünün 11/5/1936 tarih ve 184090/88 sayılı tezkeresi üzerine icra Vekilleri Heyetince 13/5/1936 da onanmıştır.[28]

*

Kanun sonrasında Kemalist rejimin Cami satışları için bir sebep aramasına gerek kalmamıştır. 2845 sayılı kanun, fiili bir şekilde gerçekleştirilen cami satışlarını hukukileştirmenin dışında bir mana ifade ediyormuş gibi gözükse de, bu tam olarak doğru değildir. Açıkça söylemek gerekirse, kemalist rejim kanunun meriyyete girmesinden sonra cami satışları konusunda bir tür “rahatlama” yaşamıştır. Yukarıdaki örnek kararnamelerdeki gerekçelendirme farklılığının sebebi budur. Bu “rahatlama” kanun öncesi ve sonrası cami satış rakamlarına bakarak da ispatlanabilir.

*

***

Arşiv araştırmalarına göre Cami ve mescid satışlarının en fazla yapıldığı 1937, 1938 yılları grafikte en yüksek noktayı göstermektedir…[29]

Sinan Meydan, Menderes döneminde de cami satıldığından dert yanar. Halbuki Dr. Nazif Öztürk, cami ve mescid satışının Menderes döneminde yavaşladığını belirtir:

“Türkiye ve Tokat geneline baktığımızda, çoğulcu demokrasiye geçişle birlikte cami ve mescidlerin satışında, açık bir yavaşlama olduğu gözlenmektedir. 1952’lerden itibaren de önem sırasına göre bir onarım faaliyeti göze çarpmaktadır. Tokat merkezinde ilk onarılan camiler Meydan ve Ali Paşa camileridir. Meydan Camii 1952-1954 yılları arasında 32.130.41 TL harcanarak; Ali Paşa Camii ise yine 1952-1966 yılları arasında 32.060.16 TL harcanarak yapılmıştır.”[30]

***

Dr. Nazif Öztürk, tek parti dönemindeki cami sayısının kesin olarak bilinemeyeceğini söylese de, mevzuyla alakalı ikinci kaynaklar[31] ve kendi yaptığı arşiv çalışmalarından yola çıkarak bu dönemde Türkiye’deki camilerin %50’sine yakınının kadro haricine çıkarılıp kapatıldığını söyler.[32]

Anlaşılan o ki adı geçen kanun, cami satışlarını kolaylaştırarak tek parti iktidarının cami sayısını “hakiki ihtiyaca” göre azaltmasını sağlamıştır. Elimizdeki belgeler iktidarın cami satışları konusunda başka “kolaylaştırıcı” yöntemler de kullandığını gösterir.

Müslümanların ibadetlerini ifa ettiği Camileri satıp kâr elde etmek isteyen kemalist rejim, Müslümanların haramdır diye camileri satın almamaları üzerine şu hileye başvurdu:

*

T.C. Vakıflar Umum Müdürlüğü
Muamelat Müdürlüğü
Sayı: 227732/1

17/1/1938
Hülasa
Satılmasına vekiller heyetince (Bakanlar Kurulu) karar verilen yerler

Tekirdağı Valiliğine

Satılmasına Vekiller heyetince karar verilip tebliğ edilmiş ve edilecek olan Cami ve mescitlerin satış ilanlarının Mevkii, mahalle, sokak ve vakfın adı tasrih edilmek suretiyle “Harap vakıf bina” şeklinde neşrettirilmesi (yayınlattırılması) “Cami ve Mescit denilmemesi” saygı ile reca olunur.[33]

*

Satış ilanlarında, cami ve mescid denilmeyerek, “harap vakıf bina” denilmesi istendiği gibi, toplumun tepkisinden çekinildiği için sapasağlam cami ve mescidlerin gerçeğe aykırı olarak, çoğu zaman arsa halinde gösterilerek satılığa çıkarıldığı görülmektedir.[34]

Dr. Nazif Öztürk bu durumu, camilerin tasnifi ve satışı konusunda sergilenen uygulamaları halkın tasvip etmemesine bağlar.[35]

Bu husus bazı bölgelerde satılan camilerin sadece birkaç kişinin elinde toplanması ve bazılarının ise yeni sahipleri tarafından 1950’lere kadar kullanılmayıp, Demokrat Parti (DP) iktidara geldikten sonra tekrar VGM’ye bağışlamak suretiyle ibadete açılmasıyla da sabittir.

Mesela Necmettin Şahiner, “Gaziantep’in Yokedilen Camileri” adlı kitabında, Gaziantep’te satılan birçok caminin halkın rağbet göstermemesi üzerine Babi Şükrü isimli bir kişinin elinde toplandığını söyler.[36]

“Türk Yenileşme Tarihi Çerçevesinde Vakıf Müessesesi” adlı kitabın yazarı ve aynı zamanda yıllarca Vakıflar Genel Müdürlüğü Hayır Işleri ve Sosyal Hizmetler Dairesi Başkanlığı yapmış olan Dr. Nazif Öztürk ise, 1936’da satılıp DP iktidarı döneminde tekrar ibadete açılan bir caminin hikayesini şöyle anlatır:

“Zaman zaman Genel Müdürlüğe gelerek ‘falan yerdeki camii benim üzerimde tapuludur. Benim bir ayağım çukurda. Ben öldükten sonra, çocuklarım nasıl davranır, bunu şimdiden kestirmek mümkün değildir. Hayatta iken camii tekrar vakıflara hibe etmek istiyorum…’ diyen vatandaşlar çıkmaktadır. Böyle bir teklif, Çorum Ümit Halife camiini satın alan şahıstan geldi. Nafiz Battal, bu camiin Vakıflar tarafından 400 TL ihale bedeli ile satılığa çıkarıldığını, kendisinin ihale bedelini 60 TL arttırarak 460 TL’ye satın aldığını, tekrar vakfa hibe etmek istediğini söyledi. Belgelerime ve Hayrat Kütük Defterime baktım. Gerçekten de Ümit Halife Camii’nin, Vakıflar Idare Meclisi ve Bakanlar Kurulu Kararlarıyla 1936 yılında 460 TL’ye satıldığını tesbit ettim. Bu camiin, 1950’lerden sonra ibadete açıldığını, görevlilerinin Diyanet Işleri Başkanlığı’nca tayin edildiklerini Çorum’a giderek bizzat gördüm.”[37]

Halk cami kapatma/satma uygulamalarını tasvip etmediğini satılması düşünülen camilere alaka göstermeyerek belli etmeye çalışmıştır. Halkın cami satışlarına olan bu alakasızlığı kemalist rejimin idarecilerini “radikal” çözümler bulma yoluna sevketmiştir. Mesela Varidat Müdürü Kemal Güç satışlara olan talebi artırmak için şöyle bir usul teklif eder:

“…kadro harici camileri hemen satmak lazımdır. Bunun için her tarafta tasnifler yapılmış ise de, satılabilecek camiler tamamen anlaşılamamıştır. Ankara’da bile kadro harici camilerden hangilerinin tarihi ve mimari kıymetinin olduğu tesbit ettirilememiştir ki, satılacaklar ayrılsın da satılığa çıkarılsın… Bir de camiler cami halinde satılığa çıkarıldığı takdirde, isteklilerin çok az olacağı anlaşılıyor. Rağbeti arttırmak için, enkazını ayrı, arsalarını ayrı satmak muvafık olur.”[38]

Kemal Güç’ün söyledikleri çok çarpıcıdır. Ona göre satışların bir an evvel tamamlanması gerekir; bunun için de rağbeti artırmak lazımdır. Güç, camilerin cami olarak satışa çıkarıldığında isteklilerinin az olacağını söylüyor. Temel hedef satışların bir an evvel tamamlanması olduğu için, eğer gerekiyorsa satılması düşünülen camiler yıkılmalı, enkazları ayrı, arsaları ayrı olarak satılmalıdır. Görüldüğü gibi Güç satış ilanlarında cami yerine “harap vakıf bina” denilmesini isteyen zihniyetin bir adım ötesine geçmiştir.

***

***

IDDIA:

Sinan Meydan kemalist rejimi şu sözlerle savunuyor:

Birinci Dünya Harbi’nde milyonlarca insanımızı kaybettik, bu sebeple ihtiyaçtan fazla Cami olduğu için bunları kapatmak lazım geldi. Halk yoksuldu, dolayısıyla Cumhuriyet’i kuranlar lükse (!) müsaade edemezlerdi.

***

CEVAP:

Ne kadar da masum bir gerekçe değil mi?

Yalanınız batsın!

Madem halk yoksuldu, o halde niçin gavurun fahiş fiyatlı şapkalarını bu müslüman milletin başına geçirdiniz?

Şayet mesele hakikaten “maddi sıkıntı” idiyse, o halde niçin dini için hiçbir fedakarlıktan kaçınmamış bu Millet’e müracaat etmediler? Bu Müslüman millete fahiş fiyatlarla gavurun şapkasını satacaklarına, camiler için -en azından geçici olarak- vergi alsalardı. Nitekim Almanya başta olmak üzere bazı Avrupa ülkelerinde vatandaşlardan “kilise vergisi” alınır. Aslında vergiye de gerek yoktu, çünkü dinine bağlı âlicenap milletimiz her zaman olduğu gibi, yine gerekeni yapardı. Hakikaten ileride de göreceğimiz gibi, bazı vatandaşlarımız ne yapıp edip, kurtarmak gayesiyle birçok camiyi satın almış ve CHP iktidarının sona ermesinin ardından tekrar vakıflara bağışlamışlardır.

Gavurun şapkasına para var da, Müslümanın Camisine niçin yok?

Bernard Lewis’in, “Türk Tarih Kurumu Yayınları” arasında çıkan “Modern Türkiye’nin Doğuşu” isimli eserinde, camilerin “dünyevi amaçlara” döndürüldüğü, hatta Tek Parti Dönemi’nde Ankara’da hiçbir yeni cami yapılmadığı yazar:

“Dini eğitimin yasaklanması, camilerin dünyevi amaçlara döndürülmesi, hukuki ve toplumsal reformların öğretisini kuvvetlendirdi. Hızla büyümekte olan başkentte (Ankara’da) hiçbir yeni cami yapılmadı. En çok göze çarpan ve en sembolik olan şey, Istanbul’daki büyük Ayasofya bazilika’sının kaderi oldu. Fatih Sultan Mehmet, Bizans’a karşı zaferi anında onu cami yapmıştı; Cumhuriyet onu müze haline getirdi.”[39]

Feroz Ahmad da “The Making of Modern Turkey” adlı kitabında Ankara’da cami yapılmadığını belirtir. Üstelik Anıtkabir’in “laik tapınak” olduğunu söyler.[40]

*

[40] no’lu dipnotta bahsi geçen, “The Making of Modern Turkey” isimli kitabın 92’nci sayfası…

***

Ayrıca ihtiyaç fazlası camiler ne demektir? Kılınan 5 vakit namazlarda camilerin dolup dolmaması mı kastediliyor? Halbuki camilerin yeterli olup olmaması cuma ve bayram namazı cemaatini alıp almamasıyla ölçülür.

Kaldı ki o dönemi yaşayanlardan Murat Hutoğlu adlı bir terzi, Rize’de 9 caminin kapatıldığını ve bu sebeple namazlarını kumsallarda kılmak mecburiyetinde kaldıklarını anlatmıştır.[41]

Kemalist rejim döneminde Sultanahmet Camii dahil birçok vilayetteki ulu camiler askeriye tarafından işgal edilmiş ve halk namazlarını iş yerlerinde kılmak mecburiyetinde kalmıştı.[42]

Bu hususta Dr. Nazif Öztürk şu malumatı verir:

“…camilerin askeriyenin kullanımına ayrılması sırasında, halkın ibadet ve camie olan ihtiyacı dikkate alınmamış, bazı yörelerde Ramazan ayı geldiğinde camiler geçici olarak boşaltılmış, Ramazan’dan sonra yeniden işgal edilmiştir.[43] Diğer bazı yerlerde ise bu da mümkün olmamış, bütün camilerin askeriyenin kullanımına alındığı için vatandaşlar mülki amirlerden izin almak suretiyle boş dükkan ve benzeri iş yerlerinde teravih namazlarını kılmak mecburiyetinde kalmışlardır.”[44]

Demek ki “ihtiyaçtan fazla” camiler olsaydı, yukarıda belirtildiği gibi insanlar iş yerlerinde namaz kılmak mecburiyetinde kalmayacaklardı.

Camiler ihtiyaç fazlası diye kapatılıp satıldıysa, Imam yetiştiren Imam ve Hatipler de mi “ihtiyaç fazlasından” dolayı kapatıldı?

Unutmamak gerekir ki, 1950 gibi geç bir tarihte bile Diyanet’e bağlı cami görevlilerinin -imam, hatip, müezzin, kayyım- sayısı sadece 4503’tür. 1927 yılında bu rakamın 5668 olduğu hesaba katılırsa geçen çeyrek yüzyıl içinde, nüfus ve imam ihtiyacı arttığı halde resmi cami görevlilerinin sayılarının artmadığı, bilakis azaldığı görülecektir.[45]

CHP Milletvekili Hamdullah Suphi Tanrıöver, 1947 CHP Kurultayı’nda yaptığı bir konuşmada şöyle demiştir:

“[TBMM’deki] bir münakaşadan sonra dışarıya çıktığım zaman altı tane Meclis hademesi yanıma geldi, gözleri yaşlı olarak şunları söyledi:

“Vallahi billahi, altı köyümüzde bir tek imam kaldı. Ölülere nöbet bekletiyoruz. Ondan kalkıp bu köye geliyor ve boyuna köy değiştiriyor. Eğer bize imam ve hatib vermezseniz, ölülerimizi köpek leşi gibi toprağa gömeceğiz.”[46]

Bunları biz uydurmuyoruz! Sinan Meydan gibi masal anlatmıyoruz… Bu ifadeler, bir CHP’linin CHP Kurultayı’nda dile getirdiği Türkiye gerçekleridir!.. Yani inkar edilmesi kabil değildir.

O yıllarda Cumhuriyet gazetesinin meşhur baş yazarı Nadir Nadi bile, “Köylerin imamsız, camilerin müezzinsiz” kaldığından dert yanar bir duruma gelmişti.[47]

Diyanet Işleri Başkanlığı’nın, 14 Nisan 1942 tarihinde, Başbakanlığa yazdığı bir yazı durumun vahametini gözler önüne sermektedir. Diyanet Işleri Reisi Şerafettin Yaltkaya imzalı yazıda, mevcut durumdan şöyle şikayet edilmekteydi:

Reisliğin bu yoldaki çalışmalarının muvaffakiyetle temadisi ve iyi neticeler verebilmesi, uhdelerine tevcih edilecek dini vazifeleri istenilen şekilde yapmaya muktedir, münevver kimselerin vücuduna bağlı bulunmakta ve müftü, vaiz, imam ve hatip gibi din adamlarının esaslı bilgiler ile mücehhez olmaları ve kuvvetli bir seciyeye sahip bulunmaları gerekmektedir. Bu şartları tamamiyle haiz dini vazife erbabını kolaylıkla bulmak şöyle dursun, bugün birçok kasaba ve köylerde ezan okuyacak, namaz kıldıracak, ölüleri yıkayacak, cuma hutbelerini okuyacak imam hatip ve hatta müezzin bile bulunmamaktadır. Umumiyetle şehir, kasaba ve köyler ahalisinin zaman zaman şuraya buraya başvurmakta oldukları ve bu yolda ne yapılması lazım geleceği hakkında mahalli ve hatta mıntıkaları haricindeki yerlerin müftülüklerine müracaat ettikleri ve bazı mahallerde ise köylerin hiçbirinde imam ve hatip gibi dini vazife sahipleri bulunmadığından, cenazelerin ekseriya yıkanmadan gömülmekte oldukları ve bu esefli halin, halkın vicdanları üzerinde ızdıraplar hasıl ettiği sık sık vuku bulan müracaatlardan anlaşılmaktadir. Mevcut imam ve hatipler ise, hergün azalmakta ve yerleri her an boşalmaktadır.[48]

*

[48] no’lu dipnotta bahsi geçen yazı…

***

Ayrıca o dönem savaştan yeni çıkılmış… Savaştan yeni çıkan toplumlarda nüfus artışı gayet tabii olarak hızlanır. Erkeklerin cepheden dönmesi, beslenme ve sağlık şartlarının iyileşmesi, çocuk ölümlerinin azalması, salgın hastalıkların azalması, dolayısıyla ortalama insan ömrünün uzaması gibi sebeplerden dolayı nüfus artışının hızlanması beklenen bir gelişmedir. Dolayısıyla bütün bu sosyolojik vak’aları göz ardı ederek “ihtiyaç fazlasını” mevcut nüfus sayısı üzerinden belirlemek, en hafif tabirle iş bilmezlik ve kötü niyet göstergesidir. Toplumu idare edenlerin bunları bilmesi icab eder.

Diyelim ki hesap edilemedi! Peki M. Kemal’in heykellerine harcanan paralar lüks değil miydi? Mesela 1930 yılında, yani M. Kemal hayatta iken Italya’ya takriben 90 bin liralık bir heykel siparişi verilmişti[49]… O yıllarda bir memur maaşı ortalama 30 liraydı[50]…

*

[49] no’lu dipnotla alakalı… Akşam Gazetesi, 28 Mart 1930.

Bugün “ihtiyaç fazlası” olan Atatürk heykellerini yıkmaya ne dersiniz?

*

M. Kemal’in yalnızca bir heykeline harcanan paranın az bir miktarıyla bile aşağıda satış listesinde görülen bütün camilerin masrafları kolaylıkla karşılanabilirdi.

*

***

***

***

Satılan Camilerin fiyat listesi…

***

Kaldı ki Türkiye’de gayri-müslimlerin nüfusu da azaldı. Bilhassa mübadele sebebiyle ülkemizden ayrılan azınlıklar yüzünden cemaatsiz kalan birçok kilisenin satılmış olması gerekirdi. Peki “ihtiyaç fazlası” olduğu gerekçesiyle kaç kilise satılmıştır? Iki elin parmağını geçer mi? Tabiki hayır!

Peki M. Kemal için 1 milyon 250 bin dolara satın alınan Savarona yatı lüks değil miydi? Ankara’da kurduğu bira fabrikası lüks değil miydi? Hintli Müslümanların gönderdiği paralarla mahud Iş Bankası’nı kuracağına bu işe sarfetseydi, olmaz mıydı?[51]

M. Kemal ve Inönü’nün makam arabaları lüks değil miydi?

O dönem Cumhurbaşkanı M. Kemal’in 8, daha sonra Cumhurbaşkanı olan Ismet Inönü’nün ise 18 tane makam otomobili vardı. Bunlar lüks değil miydi?[52]

Demek ki camilerin kapatılması Sinan Meydan’ın iddia ettiği gibi “maddi sıkıntı”dan ve “ihtiyaç fazlası” palavrasından kaynaklanmamıştır. Kolayca anlaşılacağı gibi, bu iddialar külliyen yalandır. Maddi sıkıntı çeken rejim niçin “Halkevleri” kurar? 19 Şubat 1932 tarihinde açılan Halkevlerinin sayısı, açıldıktan yalnızca bir sene sonra 55’e ulaşır. 1935’te 103, 1938’de 210, 1940’ta 379, 1945’te 438, 1946’da 455, 1950’ye geldiğimizde ise, biri Londra’da olmak üzere 478 halkevinin açıldığını görürüz.[53] Halkodalarının sayısı ise 4322’ye varmıştı.[54]

*

13 Kanunusani 1938 tarihli Akşam Gazetesi…

***

Bunlar lüks değil miydi? Lükstü ama halkevlerinin kuruluş gayesi başkaydı… Halkevleri kemalistlerin gözünde bir “tapınak” idi. Hakikaten birçok bilim insanına göre, kemalist rejim halkevlerini, kapatılan Camilerin yerine ikame etmiştir.[55]

Gariptir, Balıkesir/Edremit Yıldırım camii, “Halk evi” olarak kullanılmak üzere satılmıştır.[56]

Gaziantep/Balıklı Nahiyesi Selim Efendi Camii, Parti Genel Sekreterliği’nin isteği üzerine belediyeye satılmıştır.[57]

*

Halkevleri bina vergisinden muaf tutulmuştur…

***

Kamuran Bozkurt, Ülkü dergisinde halkevlerini şöyle tarif eder:

“Halkevleri bugünkü neslin gireceği biricik evler, biricik tapınış yerleridir. Gençlik bu evlerde ne bir puta ne de mevhum bir varlığa tapınmıyor. Gençliğin bu evlerde bir tanrı olarak bulduğu yine kendisidir.”[58]

“Ülkü” herhangi bir dergi değildir; yönetiminden doğrudan doğruya CHP Genel Sekreterliği’nin sorumlu olduğu halkevlerinin merkezi yayın organıdır. Bu bağlamda, dergideki yazılardan hiçbirinin iktidarın politikalarından bağımsız olduğu düşünülemez. Yani dergide yayınlanan yazılar sadece “yazarlarını bağlamaz.” Zaten partiden halkevlerine gönderilen “Yazı Yazacak Olanlara” başlıklı talimatnamede de, CHP’nin ilkelerine uymayan yazılara dergide yer verilmeyeceği açıkça belirtilmiştir.[59]

Dolayısıyla Kamuran Bozkurt’un makalesi, iktidarın halkevlerine ilişkin bakış açısını yansıtmaktadır. Artık yeni nesil “eski”nin “tapınma” yerleri olan camilerin yerine halkevlerini tercih etmelidir.

Halkevlerinin kütüphanelerinde dini yayınların bulundurulması bile yasaklanmıştı.[60] Bu kurumlarda dini duyguları hatırlatacak ve bu alandaki bilgileri yeni nesle öğretecek hiçbir faaliyete müsaade edilmemişti.[61]

Hatta Senirkentte “Halkevleri” kütüphanesi kurma bahanesiyle Müslüman halktan toplanan dini kitapların, kıymetli yazma Kur’an nüshalarının, tefsirlerin yok edildiğini ileri süren Mehmed Akif’in yakın dostu Eşref Edib, bu durumu öğrenen halkın, evlerinde bulunan Kur’an-ı Kerim ve tefsirleri, dini eserleri, iman ve Kur’an gerçeklerinden bahseden metinleri, polisin eline geçmemesi için ambarlarda, odun depolarında ve samanlıklarda saklamak mecburiyetinde kaldıklarını ifade eder.[62]

Velhasıl, Halkevlerinin umumi gayesi kırsal kesimde, mümkün olduğu kadar çok insanı, yeni dinlerinin Türk milliyetçiliği, modern siyasal kimliklerinin de Cumhuriyetçilik olduğuna ikna etmektir.[63]

Buraya kadar halkevlerinin bir toplanma mekanı olarak camilerin yerine ikame edilmesi üzerinde durduk.

Fakat Yeşilkaya’nın tezleri halkevlerinin sadece bir toplanma mekanı olarak değil, aynı zamanda mimari bir mekan olarak da camilerin alternatifi olarak tasarlandığını ispatlamaktadır.

Yeşilkaya’ya göre halkevlerinin kent içindeki merkezi konumu dışında dikkat çekici olan bir diğer nokta, bunların konum itibariyle dini yapılarla olan ilişkisidir. Zira halkevi binaları Izmit ve Isparta’da cami, Kars ve Mersin’de ise kilise yanında konumlandırılmıştır. Yeşilkaya bu durumu şöyle açıklar:

“Halkevleri camilerde ‘cemaat’ olarak toplanan halka, ‘ulus’ olarak biraraya gelmeyi, yani yeni bir toplanma alışkanlığı vermeyi ve ‘birlik ve beraberliği’ sağlamayı amaçlayan bir örgüttür. Bu nedenle örgüt olarak dini kurumlara alternatif olan Halkevleri, binaları ile de, dini mekanlara alternatif olarak yer alır. Bu anlamda yeni ‘ulus-devlet’in simgesi olmakla birlikte din dışı toplanma mekanları olarak yeni ‘laik’ kimliğin de sembolüdürler.”[64]

Yeşilkaya, halkevlerinin mimari bir mekan olarak camilerin alternatif olması durumunu sadece bulundukları konumla açıklamaz. Halkevi kuleleriyle cami minareleri arasında analoji (bağ) kurarak, kulelerin simgesel açıdan cami minarelerine alternatif olarak tasarlandığını söyler. Ona göre kuleler, halkevlerine, dolayısıyla camilere alternatif olarak tasarlanan Cumhuriyet döneminin yeni kamusal mekanlarına ait bir işaret olarak kent içinde yükselen önemli bir yapı elemanıdır.[65] Yeşilkaya, Izmit Halkevi kulesi ile yanındaki caminin minaresini, bunların çeşitli tarihlerde çekilmiş fotoğraflarıyla karşılaştırarak tezini temellendirir.

*

Halkevi kulesinin boyu minareden çok daha yüksektir…

***

Ilk fotoğraf Izmit Halkevi’nin inşaatı sırasında çekilmiştir. Bu fotoğrafta kulenin boyu minareden çok daha yüksektir. Yeşilkaya’nın ifadelerinden tek parti döneminden sonra çekildiğini sandığımız ikinci fotoğrafta ise minarenin boyu yükseltilmiştir. Yeşilkaya bu durumu “iktidarlar arasında rekabetin yapı alanına yansıması” olarak değerlendirir. Fotoğraflarda görüldüğü üzere, Izmit Halkevi’nin kulesi bir fabrika silosunu andırmaktadır. Yeşilkaya’ya göre bu benzerlik tesadüfi değildir. Nasıl ki fabrika ve tüten baca sanayinin ve üretimin simgesiyse, halkevi kulesi de “manevi değerlerin üretildiği bir fabrika”nın simgesidir.[66] Yalnız bu “fabrika”da camilerdeki gibi “taassup” ve “cehalet” değil, Cumhuriyet’in yeni manevi değerleri, yani “cumhuriyetçilik”, “ulusculuk”, “halkçılık”, “devletçilik”, “layıklık” ve “devrimcilik” üretilecektir.

Öyle zannediyorum ki, bu mesele de okurları tam tatmin edecek şekilde vuzuha kavuşmuştur.

***

***

IDDIA:

Camilerin ahır, depo ve eğlence yerleri yapıldığını söylemek, Cumhuriyeti kuranları “din düşmanı” göstermeye yönelik bir propagandadır.

***

CEVAP:

Ne yani, Cumhuriyeti kuranlar “din düşmanı” değil miydi? Veya şöyle soralım, Kemalist rejim Islam’a karşı mücadele etmedi mi? M. Kemal döneminde Hacca gitmek[67], Allahu Ekber demek ve Kur’an okumak yasaktı.[68] Din dersleri de yasaktı.[69] Bu yasaklar din düşmanlığı değil de nedir?

Bildiğiniz gibi kemalist rejim, bayrağı haç olan Isviçre’nin Medeni Kanunu’nu Müslümanlara dayatmıştır. Işte bu Medeni Kanun’un 92’nci maddesinde “Aşağıdaki kimseler arasında evlenmek memnudur (yasaktır)” deniyor ve kimlerle evlenilemeyeceği bir bir sıralanıyor. Fakat “süt ana ve kardeşler”le evlenmenin yasak olduğu yazmıyor… Yani serbest.[70] Halbuki Müslümanların kitabı Kur’an’da “süt ana ve kardeşler” ile evlenmek haramdır.

Kur’an-ı Kerim’de nikahı haram kılınan “süt ana ve kardeşler”le ilgili ayet (Elmalılı Meali) :

4-Nisa Suresi, ayet 23:

“Size şunları nikahlamak haram kılındı: Anneleriniz, kızlarınız, kız kardeşleriniz, halalarınız, teyzeleriniz, erkek ve kız kardeşlerinizin kızları, sizi emziren süt anneleriniz, süt kızkardeşleriniz ve karılarınızın anneleri, ve kendileri ile zifafa girdiğiniz kadınlarınızdan olan ve evlerinizde bulunan üvey kızlarınız. Eğer üvey kızlarınızın anneleri ile zifafa girmemişseniz onlarla evlenmenizde size bir günah yoktur. Sulbünüzden gelen (öz) oğullarınızın hanımları ile evlenmeniz ve iki kız kardeşi birlikte nikahlamanız da haramdır. Ancak cahiliyyet devrinde geçen geçmiştir. Şüphesiz ki Allah gafur (çok bağışlayıcı) ve çok merhamet edicidir.”

Yani Müslümanların kitabı Kur’an’da, nikahı haram kılınan “süt ana ve kardeşler”, kemalist rejim tarafından helal kılınmıştır.

“Müslümanım ama Atatürkçüyüm” diyenlere soruyorum: Allah’ın Kanunları mı, yoksa M. Kemal’in Kanunları mı?

Karar sizin!

*

[68] no’lu dipnotla alakalı… M. Kemal Atatürk döneminde; “Allahu Ekber” diye “tekbir” getirmek yasaktı…

***

Bundan başka, Ahmet Hamdi Akseki tarafından “Peygamberimiz Hz. Muhammed” (sallallahu aleyhi ve sellem) adlı bir kitap, Sebilürreşad yayını olarak bastırılıp piyasaya çıkarıldıktan sonra Dahiliye Vekaleti (Içişleri Bakanlığı) tarafından sakıncalı (!) bulunarak toplattırılmıştır. Bunun üzerine kitabın yazarı, toplattırılma sebebini öğrenmek üzere müracatta bulunmuştur. Matbuat Umum Müdürü (Basın Genel Müdürü) CHP’li Vedat Nedim Tör imzasıyla gönderilen cevapta,

“Bizler her ne surette olursa olsun, gençlik için dini bir zihniyet fideliği vücuda getirilmesine taraftar değiliz” denilmektedir.[71]

Bu belgeyi kitabına alan Ordinaryus Profesör Ali Fuat Başgil, “Türkiye’de din aleyhinde istenildiği gibi yazılabilir ve din adamlarına istenildiği kadar hakaret edilebilir. Fakat din lehinde? Hayır.” şeklinde bir değerlendirmede bulunduktan sonra bunun bir “din düşmanlığı politikası” olduğuna kanaat getirir.[72]

Ayrıca mekteplerde okutulan 1931 yılının Lise Tarih kitabında açıkça dinimize hakaretler edilir.[73] Bundan başka, Cumhuriyet’in 10. yıldönümü münasebetiyle 1933 senesinde, yani M. Kemal hayatta iken resmi yayın arasında çıkan “Osmanlı Imparatorluğundan… Türkiye Cümhuriyetine. Nasıldı? Nasıl Oldu?” adlı kitapta da Kur’an-ı Kerim’e hücum edilir.[74]

Bütün bunlar din düşmanlığı değil de nedir? Çocuk mu kandırıyorsunuz siz?

*

Camiler ahır, depo ve eğlence yeri yapılmadı mı?

Türk Edebiyatı Vakfı’nın kurucusu Ahmet Kabaklı, “Temellerin Duruşması” adlı eserinde, camilerin depo ve meyhane yapıldığını yazar:

“Kapatılan, satılan bu mabetlerin, halka verdiği hayal kırıklığı ve devlete yabancılaşma hali korkunçtur. Bunlardan daha acı olan saygısızlık: Büyük ve küçük birçok camiler, nüfuzluların çıkarları için depo ‘meyhane’ yapılmak gibi süfli işlerde kullanılmıştır.”[75]

Mehmet Şevket Eygi, “Yakın Tarihimizde Cami Kıyımı” adlı çok kıymetli eserinde, Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa’nın yaptırdığı Sirkeci’deki Merzifonlu Camii’nin başına gelenleri yazdı:

“Cami Harabesi ve Ecdat Kabirleri Üzerinde Fuhuş, Saz ve Seks Salonu”

“Istanbul’da Sirkeci tren istasyonu yanında şu anda Merzifoni Kara Musafa Paşa camisi (Vezir camii) bulunmaktadır. Bu cami halkımız tarafından 1988’de yaptırılmıştır. Daha önce burada, yıkılmış olan eski tarihi caminin arsası üzerinde “Anadolu Saz evi” adındaki bir batakhane bulunmaktaydı. Maalesef Vakıflar idaresi bir cami arsasını böyle çirkin, münker ve iğrenç bir iş mekanı olarak kullanılmak üzere kiraya vermişti. Bazı gazetelerde yıllar boyu süren uyarıcı yayınlara ve halkın, “bırakın biz burayı da eskisi gibi bir cami yapalım” dilekçelerine, “burada bir camiye ihtiyaç yoktur” denilerek olumsuz karşılık verilmiştir.”[76]

*

[76] ve [77] no’lu dipnotlarla alakalı… Merzifoni Kara Musafa Paşa camii ve üzerinde “Saz Salonu” yazan levha…

***

1960’lı yıllarda yayınlanan “Bugün” gazetesinde bu cami ile alakalı şöyle bir haber yer alır:

“Bundan 60 sene evvel Sirkeci’de bulunan “Vezir Camii”nin yerinde şimdi bir saz evi vardır.

O zamanlar büyük bir yangın geçiren bu cami daha sonra bir şahıs tarafından alınarak önceleri “Bir çay bahçesi” haline getirilmiştir. Bugün ise “Saz” adı altında içinde çılgınca alem yapılmakta, içki içilip, kadın oynatılmaktadır.

Yarım asır evvel bir ibadethane, sonraları bir çay bahçesi, bugün ise “Saz evi” adı altında işletilen bu yeri, yeni sahipleri bir süre evvel Vakıflar Müdürlüğünden satın almışlardır.

Burada çalışan konsomatris ve kaldırım yosmaları gece yarısından sonra Polis camiasına çok yakın bir mesafede icra-yı sanat ve fuhşiyat etmektedir.”[77]

*

CHP binası olarak kullanılan Camiler… CHP ocağı yapılan caminin tepesine “Altı Ok” koydular…

***

1953 yılına gelindiğinde dahi 543 caminin kirada olduğu, bunların bir kısmının CHP teşkilatlarına kiralandığı ve zaman zaman içerisinde düğünler, sazlar ve eğlenceler yapıldığı Meclis tutanaklarına geçmiştir. Yine aynı tutanaklarda bazı camilerde balıkçıların yatıp kalktığı, balıkların da orada muhafaza edildiği, bazı camilerde ise debagat işleri ve fuhuş icra edildiği yazmaktadır.[78]

*

[78] no’lu dipnotta bahsi geçen Meclis tutanağı…

***

[79] no’lu dipnotta bahsi geçen Meclis tutanağı…

***

Başka bir tutanakta Gedik Mescidi’nin Kızılay’da hububat ambarı, bir Ermeni’ye kiralanan Helvacılar Mescidi’nin ise ahır olarak kullanıldığı yazar. Aynı tutanakta Hacıkoca Mescidi’nin ve Istanbul’da Beylerbeyi Camii muvakkithanesinin CHP tarafından işgal edildiği belirtilir.[79]

Bu iki belgeyi Kadir Mısıroğlu’nun “CHP’nin Günah Galerisinden Sayfalar” isimli ve sadece belgeler ihtiva eden kitabında da gördüm. Böylece bir kez daha anladım ki, Kadir Mısıroğlu delilsiz konuşmuyormuş.[80]

Camilerin ahır yapıldığı Cumhuriyet gazetesinde bile haber olmuştu[81] :

*

23 Mayıs 1948 tarihli Cumhuriyet Gazetesi…

***

***

***

“M. Kemal’in Camileri tamir ettirdiği iddiası”

***

***

Kemalist rejimin Cami tamir ettirdiği iddiası doğrudur. Fakat aşağıdaki belgelerde de göreceğimiz gibi, bazı Camileri tamir ettirmeleri, onlara “kutsallık” atfetmelerinden veya “dine ehemmiyet” vermelerinden kaynaklanmamıştır. Yazının başında da ifade ettiğimiz gibi “tarihi ve mimari kıymeti haiz” oldukları için tamir ettirdiler. Yani Kemalist rejim camileri “dini yapı” oldukları için değil, “eski eser”, “milli eser” oldukları için tamir ettirdi. Zira hedefleri Islam’ın yerine “Türkçülüğü” koymaktı. Bu tür “milli eserler” de “Türklerin” mimari alanda başarısının delilleriydi… Dolayısıyla Türk Tarih Tezi’ne “malzeme” olacaktı. Eserinden çokça istifade ettiğimiz Kıvanç Esen bu mevzu hakkında şunları yazar:

“Iktidara göre tarihi ve mimari değeri olan camiler ‘Türk’ün büyük varlığını üzerinde taşıyan’ eserlerdir. Tek parti iktidarı, Türk ulusunun ‘kadim medeniyetler’den biri olduğunu kanıtladığını düşündüğü bu eserleri, ‘Türklüğün yüceliğini’ yeni kuşaklara(nesillere) iletecek ve böylelikle ‘Türklüğü’ yeniden ve yeniden üretecek bir araç olarak görmüştür.”[82]

Kemalistlerin bu tür tarihi eserlere sahip çıkmalarını, kendilerini Batı’ya “Medeni” insanlar olarak göstermek istedikleri şeklinde de yorumlayabiliriz. Zira bu şekilde hareket etmedikleri takdirde bugün “tarihi eserleri” tahrip eden IŞID militanlarına dendiği gibi Kemalistler için de “barbar insanlar” denilecekti. Halbuki kemalistler “Batılılaşmak” istiyordu. Fakat buna rağmen, tarihi eserlerin korunmasında zaaf gösterilmiştir.

*

Meşhur haber kanalı CNN’de tarihi eserleri tahrip eden IŞID’e “barbarlar” deniyor…[83]

***

Aynı ifade meşhur Alman haftalık haber dergisi “Der Spiegel”in internet sitesinde, Buda heykellerini yıkan Taliban için de kullanıldı…[84]

***

Yazının başında 25 Aralık 1932’de Evkaf Umum Müdürlüğü’nün hazırladığı Türkiye Cumhuriyeti dahilindeki camilerin tasnifi ve kadrolarının tesbiti hakkındaki 20 maddeden müteşekkil talimatnamenin 7. maddesinde “tarihi ve mimari kıymeti haiz olanlar”ın istisna kapsamına girdiğini yazmıştık. Aynı şekilde Vakıflar Kanunu’nun 10. maddesinde de “Mimari ve tarihi değeri olan eserler satılamaz.” denilmektedir. Buradan da anlaşılacağı gibi, camilerin tarihi ve mimari kıymeti olup olmadığını tetkik eden bir “komisyon” dahi kurulmuştur. Fakat anlaşılması için defalarca tekrar ettiğimiz gibi, bu tür tamiratlar camilerin “kutsallığı”ndan değil, “Türklüğü”nden, “Milli”liğinden kaynaklanmıştır.

Mesela Sinan Meydan, Kütahya Milletvekili Naşid Uluğ’un bir konuşmasını Meclis tutanağından aktarıyor ve adeta okuyucularıyla “alay” edercesine CHP hükumetinin (bir de tırnak içine alarak) “çok kıymetli camileri” tamir ettirdiğini yazıyor.

Biz tutanağın resmini de buraya ekleyerek okuyuculara hakikati olduğu gibi nakletmeye çalışacağız.

*

Naşid Uluğ’un konuşmasnın ilgili kısmını (hakiki manayı aksettiren kelimeleri işaretleyerek) naklediyorum:

“Arkadaşlar; Vakıflar Genel Müdürlüğü, Sayın Başbakanımızın pek yakından gösterdiği alâka ile, son senelerde hakikaten çok faydalı işler gördü. Memleketin **millî** eserlerini teşkil eden çok **kıymetli** camilerimizi ve daha bazı abidelerimizi tamir etti. Bu faydalı hizmetlerden dolayı Vakıflar yönetiminin manevî şahsiyetine bu kürsüden teşekkür etmek isterim. Arkadaşlar; ellimizde iki milyon sekiz yüz küsur bin liralık bir vakıf bütçesi var. Daha bir çok muhtacı tamir camilerimiz, tarihî abideler bulunduğu halde, bu gibi eserlerin tamiri için buraya konan para, 159.010 liradır. Geçen yıl Beyoğlu’nun ortasında bulunan Ağacamii hakikaten **millî** bir üslûpta yeniden tamir edilmiştir. Evkaf idaresinin gelecek bütçelerinde memleketin, Anadolu’nun Rumeli’nin her tarafında vaktiyle yapılmış olan yüzlerce ve yüzlerce camiyi tamir edecek, bahçelerini ve etrafı harap olmaktan kurtarıp çiçeklerle, parklarla donatacak bir hizmete hazırlanmasını temenni ediyorum.”[85]

Şimdi bu metinde işaretlediğim 3 kelimenin manası tam olarak anlaşılamadığı takdirde, yanılmak kaçınılmaz olacaktır. Işaretlenen kelimelerden de görüleceği gibi, söz konusu camiler “milli” oldukları gerekçesiyle sahiplenilmiştir, yoksa “dini ve kutsi” sayıldıklarından değil.

Kemalistlerin takdim ettiği belgelerden birinde de, M. Kemal’in Konya’daki Alaaddin Camii’nin restorasyonun yapılmasını emrettiği yazmaktadır. Bahsi geçen belgenin metnini buraya alalım:

“Başvekil Ismet Paşa Hazretlerine,
1. (…) Son tetkik seyahatimde muhtelif yerlerdeki müzeleri ve ***eski sanat ve medeniyet eserlerini*** de gözden geçirdim (…)
2. Konya’da asırlarca devam etmiş ihmaller sebebiyle büyük bir harabi içinde bulunmalarına rağmen ***sekiz asır evvelki Türk medeniyetlerinin hakiki mimari şaheserleri*** sayılacak kıymette bazı mebani vardır. Bunlardan bilhassa Karatay Medresesi, Alaaddin Camii, Sahip Ata Medrese, cami ve türbesi, Sırçalı Mescit ve Ince Minareli Cami derhal ve müstecelen tamire muhtaç haldedir. Bu tamirin gecikmesi, bu abidelerin kamilen indriasını mucip olacağından, evvela asker işgalinde bulunanların tahliyesinin ve kaffesinin mütehassıs zevat nazaretile tamiri temin buyrulmasını rica ederim. Gazi Mustafa Kemal.”

*

Görüldüğü gibi buradaki Camiler, “dini” yapı oldukları gerekçesiyle sahiplenilmiş değil. Aksine, “milli/mimari” kıymeti ve “eski sanat ve medeniyet” eseri oldukları için tamir ettirilmeleri sözkonusudur. Dikkat edilirse metinde “medrese” ve “türbe”nin de tamirinden bahsedilir. Bu farkın çok iyi anlaşılması gerekir. Aksi takdirde, “medrese ve türbeleri kapatan” M. Kemal’in, “medrese ve türbelere karşı olmadığını” söylemek gibi bir garabetin ortaya çıkması kaçınılmaz olur.

Sinan Meydan’ın getirdiği başka bir delil ise Istanbul milletvekili Ziya Karamürsel’in 1940 yılında mecliste yaptığı konuşmadır. Meydan, bu konuşmayı naklederek CHP’nin cami düşmanı olmadığını ve hatta camilerin tamir ettirilmesine memnun kaldığını ispatlamaya çalışıyor.

Halbuki konuşma metnini dikkatle okuduğumuzda meselenin aslı ortaya çıkıyor. Karamürsel, konuşmasının sonunda şöyle der:

“Sözüme nihayet verirken beyanatımın iptidasında da arzettiğim veçhile muhterem Vakıflar umum müdürünün, **kadim (eski) ve nefis eserlerinin** tamiri hususunda şahsen gösterdikleri arzu ve gayret ve samimi himmet cidden şükranla karşılanmağa layıktır.”[86]

Açıkça görüldüğü üzere, burada da “kadim” yani “eski” eserlerin tamirinden söz edilir. Bu bakış açısı, herhangi bir Müslümanın “Buda” heykellerine veya tarihi kiliselere bakışından farksızdır. Avrupa’da da Islami eserler, hatta tarihi kıymeti olan el yazma Kur’an’lar korunuyor. Fakat bu eserleri korudukları için onlara Müslüman diyor muyuz? Veya Islam dinine saygılı olduklarını iddia ediyor muyuz? Hayır, kendi menfaatleri için böyle yapıyorlar.

Osmanlı ecdadımız da, -camiye çevirdiği halde-, eski bir kilise olan Ayasofya’nın mozaik ve fresklerine zarar vermeyip üzerini sıva ile kaplamıştı. Zira Ayasofya’nın duvarlarında bulunan mozaik ve freskler tarihi ve mimari kıymeti haizdir. Osmanlı ecdadımızın bu kıymetli eserlere zarar vermemiş olması onları Hırıstiyan yapmayacağı gibi, tarihi ve mimari kıymeti haiz Camilerin tamir ettirilmesi de kimseyi müslüman yapmaz.

Işte kemalist yazarlar bu mevzuda ısrarla kelime oyunları yapıyorlar. Mesela “Inönü ve Atatürk **tarihi Camilerin** yıkılmasına mani oldu” diyerek buna dair birtakım belgeler gösterirler. Bu belgeler doğru, lakin burada “tarihi Camiler”den neyin kastedildiğini belki birçok insan ilk okuyuşta farkedemiyor. Insanlar bu farkı bilmedikleri için de M. Kemal ve Inönü’yü “dindar” veya en azından “dine saygılı” insanlar olarak algılıyor. Zaten kemalist yazarlar tam da bu algıyı oluşturmak için bu tür kelime oyunlarına başvuruyorlar.

Bu hususun daha iyi anlaşılması için 3 adet satış kararını dikkatinize arz ediyorum…

Antalya/Elmalı’da satışına karar verilen 4 parça cami ile 8 mescidin “tarihi ve mimari değeri olmadığına”[87], K.Maraş/Elbistan’da 2’si mülhak 2’si mazbut 4 camiin “eski eser olmadığına”[88] mahalli maarif memurlukları karar vermiştir.

Sivas/Divriği Hacı Recep (Boyalı) Camii’nin “eski eser olmadığını” ve satılmasında bir sakınca görülmediğini bildiren yazıya zamanın Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel bizzat imza koymuştur.[89]

Demek ki tarihi eser olunca tamir ediliyor, olmayınca da satışı gündeme geliyor. Dolayısıyla tamirlerin din ile uzaktan yakından bir alakası yoktur.

Tarihi eserlerin korunmasına dair son bir örnek daha verip bu bahsi nihayetlendirelim. Kemalist rejim Osmanlı’ya düşmandı, bu inkar edilemez. Bu sebeple Mekatib-i Ibtidaiye’nin kapılarındaki Osmanlı hanedanına ait olan tuğra ve armaların[90], yine 2 Kasım 1924 tarihinde Hükümet binalarındaki tuğra ve saltanat resimlerinin[91], 31 Mayıs 1925 tarihinde ise Hükümet binaları ve mekteplerden arma ve saltanat tuğralarının kaldırılmasi ile alakalı mühim kararlar almıştı[92]. Fakat, Milli saraylarda bulunan “sanat ve tarihi eser değeri” taşıyan eşyalardaki tuğra ve saltanat armalarının kaldırılmasına gerek olmadığı[93] yönünde de farklı bir meyil ve karar da söz konusuydu.

Peki bu duruma ne demeli? M. Kemal ve Inönü Osmanlıcıydı mı demeliyiz? Osmanlı’ya saygılıydı mı demeliyiz? Öyle ya, Türkçülük ideolojisini kuvvetlendirmek adına tarihi ve mimari kıymeti haiz (aralarında camilerin de bulunduğu) eski eserlerin tamir edilmesi onları “Müslüman ve dindar” yapıyorsa, o halde niçin sanat ve tarihi eser değeri taşıyan eşyalardaki tuğra ve saltanat armalarının muhafaza edilmesi onları “Osmanlıcı ve Padişahçı” yapmasın?

*

[94] no’lu dipnotta sözü edilen Meclis tutanağı…

***

Kaldı ki, devrin Devlet Bakanı Celal Yardımcı’nın Meclis’te verdiği resmi rakamlara göre, CHP Tek Parti devrinde, yani 27 yılda bu tür camilerin tamiratı için sarfedilen meblağ sadece 600 bin lira iken, Adnan Menderes’in başbakanlığının yalnızca 3 yılında (1951,1952,1953) camilerin tamiratı için 4 milyon 648 bin 382 lira sarfedilmiştir.[94]

Dikkatinizi çekerim;

CHP 27 yılda 600 bin lira…

Demokrat Parti 3 yılda 4 milyon 648 bin 382 lira…

Muazzam bir fark. Kıyas bile edilemez.

Umarım mesele anlaşılmış ve yalancı kemalist yazarların foyası her zaman olduğu gibi bir kez daha ortaya çıkmıştır.

***
***

IDDIA:

Camilerin satılması bazı yerel yöneticilerin yolsuzluğundan kaynaklanmıştır.

***

***

CEVAP:

Aşağıdaki belgede görüleceği gibi, tek parti iktidarı camilerin ve genel olarak vakıf taşınmazlarının satış işlemlerinin hızlandırılması için “hukuki prosedürlerin üzerinde fazla durulmaması” konusunda zaman zaman yerel yöneticileri “teşvik” bile etmiştir.

Muhasebe
199898/83 29/12/1936

Vakıflar Müdürlüğüne / Memurluğuna

…Istikraz ettiğimiz (borçlanma) (200.000) lirayı ödemeliyizki başka bir istikraz için müracaat edebilelim. Halbuki istikraza karşılık gösterilen satış bedelleri yedi ay zarfında yalnız (7.200) liradan ibarettir. Bu suretle satılacak hayrat arsa ve binalarının ehemmiyetlisi Istanbul’dadır. Emlak satışındaki düşüklük ve cami yerlerine karşı mevcut rağbetsizlik karşısında ***milli gayeye*** vusul için bu işi alelade işler sırasında tutmamak ve kendi haline bırakmamak lazımdır. Bunu kıymetli arkadaşlarımın himmetlerinden ve takdirkarlıklarından bekliyorum. Mıntıkanız dahilinde satılacak bu şekilde ne kadar arsa ve bina varsa en değerlisinden başlayarak satım merasimi her ne yapıp yaparak bir an evvel temin etmelisiniz. Çok defa basit düşüncelerden doğan fazla merasim perestlik idare memurlarının adımlarını yerinde saydırır. Bu ise muvaffakiyete engeldir. Bu yazımı alır almaz evvelen maksadın büyüklüğünü düşünmenizi ve ondan sonra çıkartılacak kayıtlara göre çalışmağa başlamanızı ve bana da ne kadar zamanda ne yapacağınızı bildirmenizi ehemmiyetle reca ederim.[95]

Bu belgeden de açıkça görüldüğü üzere, kemalist rejimin vakıf taşınmazlarıyla (Camiler vs.) alakalı temel derdi bunları bir an evvel satmaktır. Eh, öyle başa böyle tarak.

***

***

IDDIA:

Inönü dinine bağlı bir adamdı ve bu yüzden de Ikinci Dünya Harbi’nde “Kutsal emanetleri” Camilerde sakladı.

***

***

CEVAP:

Iddiaya göre Kutsal emanetlerin Camilerde saklanmasının sebebi, Inönü’nün Türkiye’ye yönelik muhtemel bir saldırıda, camilerin hedef alınmayacağını düşünmesinden kaynaklanmıştır. Almanya ve Ingiltere gibi devletlerin savaşta camileri hedef almayacağı düşünülüyor. Yani Almanya ve Ingiltere’nin savaşta yapmayacağı vandallığı, kemalist rejim yapmış ve binlerce camiyi kapatıp yıkmıştır.

Inönü’nün bu hareketinin, Kutsal Emanetlere “kutsallık” atfetmesinden veya “dine ehemmiyet” vermesinden kaynaklandığını söylemek doğru olmaz. Bu eşyalar, “kıymetli tarihi eser oldukları için saklanmışlardır” demek daha doğru olur. Nitekim Ikinci Dünya Harbi’nin başlamasından hemen sonra, müzeler ve kütüphaneler de güvenlik nedeniyle Anadolu’ya taşınmıştı.[96]

Murat Bardakçı, hadisenin yaşandığı yıllarda genç bir maliye memuru olan sonraki senelerin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Avukat Erhan Işıl’dan bu mevzuyla alakalı aldığı bir mektubu “Şahbaba” adlı kitabında naklediyor.

Erhan Işıl, Bardakçı’ya gönderdiği mektupta şunları yazar:

“…Ikinci Dünya Savaşı’nın en alevli yıllarında -ki bunlar 1941-1942 yıllarıdır- Topkapı Sarayı başta olmak üzere çeşitli müzeler ve kurumlardaki bazı “tarihi eserlerin” Anadolu illerine taşındığını basından öğrenmiştik… Ay ve günü hatırlamıyorum. Rahmetli Inönü hükümeti zamanında Topkapı Sarayı’ndan gelen ve T.C. Merkez Bankası’nda muhafaza edilen tarihi eserlerin bu müzeye gönderilmesi için bir karar alınmış ve Maliye Bakanlığı Müsteşarı Sayın Ziya Kayla, Müsteşar Yardımcısı Sayın Mehmet Akmansu başkanlığında bir kurul oluşturulmuştu… Maliye Bakanı’nca bana verilen gizli emirde Hazine Genel Müdür Yardımcısı olarak bu kurulun üyeliği ile görevlendirildiğim yazılı idi…”

Işıl, mektubunun sonunda sözü edilen “tarihi eserleri” bir konvoyla Istanbul’a yolcu ettiklerini ifade ediyor.[97]

Sadece Istanbul’dan değil, Edirne müzelerinden de değerli eserler Anadolu’ya taşınmıştı.[98]

Yukarıda cami meselesinde de dikkat çektiğimiz gibi, Avrupa’da da Islami eserler, hatta tarihi kıymeti olan el yazma Kur’an’lar korunuyor. Fakat bu eserleri korudukları için onlara Müslüman diyor muyuz? Veya Islam dinine saygılı olduklarını iddia ediyor muyuz? Hayır, kendi menfaatleri için böyle yapıyorlar.

***

***

IDDIA:

Sinan Meydan, Afet Inan’ın kitabını kaynak göstererek şöyle yazıyor:

“Atatürk’ün çizdiği, “İdeal Cumhuriyet Köyü’nün” tam merkezinde bir de camiye yer verilmiştir. Atatürk, çizdiği projede 22 numarayla gösterdiği camiyi, köy hamamı ve etüv makinesinin hemen yanına yerleştirmiştir.”

***

***

CEVAP:

Bu iddia da yalan…

Afet Inan’ın ifadesi aynen şöyle:

“Elimde 1937 yılında yapılmış ‘Ideal Cumhuriyet Köyü’ planı var. Bunu bana o zaman Trakya Umumi müfettişi General Kazım Dirik vermişti. Atatürk’ün de pek beğenerek incelediği ve uygulanmasını istediği bu plan, maalesef o zaman yapılamadığı gibi yıllar geçtiği halde bu ideale erişmek mümkün olmadı.”[99]

Bu sözlerin neresinde planın M. Kemal tarafından çizildiği yazıyor? Afet Inan, M. Kemal’in planı “incelediği”ni ifade ediyor. Yani plan bir başkası tarafından hazırlanmış, M. Kemal de incelemiş.

Sinan Meydan bir yazısında planın M. Kemal tarafından çizildiğini iddia ediyor. Başka bir yazısında ise farklı bir şey yazıyor. Zaten bu yazarın sürekli olarak “kelime oyunları”na başvurduğu ve bu suretle algı oluşturmaya çalıştığı araştırmacılarca bilinmektedir. Bu planı M. Kemal yapmamıştır. Nitekim planı yapan mimarın adı da konmamıştır, ancak Istanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Yıldız Sey, bu planın Trakya Umumi Müfettişi Kazım Dirik tarafından hazırlandığını yazmaktadır.[100]

Yani planı M. Kemal’in yaptırdığına dair bir kayıt yok. Onun bu planı “beğenmesi” ise hiçbir anlam ifade etmez. Ne yani, Kazım Dirik bir plan yapacak ve M. Kemal “beğenmedim” diyecek… Bu tarz onun felsefesine aykırıdır. Çünkü karşısındaki insanı onaylamak-onore etmek ve “duymak istediği” sözler söylemek M. Kemal’in siyasi taktiklerindendi. Hakikaten o, beğenmediği bir hareketi “beğeniyormuş” gibi yaptığını birkaç kez itiraf etmiştir. Nitekim henüz Samsun’a gitmeden evvel Bahriye Nazırı Avni Paşa’yla yaptığı bir görüşmede, onun fikirlerini “beğenmediği” halde kendisini tebrik ettiğini ve “çok hoşuna gidecek memnuniyet alametleri” gösterdiğini anlatmaktadır.[101]

Ayrıca M. Kemal’in anlattığı şu vak’a da onun bu hususiyetini anlamamıza yardımcı olacaktır:

“Istanbul’da birçok kimseyi tutukladılar; Fethi Bey de bunların arasında idi. Yaverim, tutukluların polis müdürlüğü içindeki bir dairede bulunduklarını haber verdi. Resmi üniformamı giydim, yaverimi yanıma alarak gittim. Polis müdürü, Umumi Harb’de liyakatsizliği için hayli kötü muamelede bulunduğum eski bir subaydı. Merdivenlerden çıkarken kendi ayağımla geldiğim hapishanede kalmak korkusu aklıma geldi. ‘Belki bir hayırları olur diye’, sahanlıklarda rastgeldiğim ve polisi takviye eden genç jandarma subaylarının ‘ellerini sıkıyor ve hatırlarını’ soruyordum.”[102]

Yani M. Kemal, “takdir ettiği” için jandarma subaylarının ellerini sıkmış değil; belki kendisine “hayırları olur” düşüncesiyle böyle davranmış.

Işte Kazım Dirik’in hazırladığı “Ideal Cumhuriyet Köyü Planı”na bakışını da bu çerçevede değerlendirmek gerekir. Neticede plan uygulanmamıştır. Şayet M. Kemal samimiyetle isteseydi, uygulanırdı.

***

***

IDDIA:

Sinan Meydan, Sultan Vahideddin’in Taksim Câmiini sattığını iddia ederek onu tarihe, kültüre, camilere ve Islam alemine ihanet etmekle itham ediyor.

***

***

CEVAP:

Bu husus Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci’ye sorulmuş ve bu kıymetli bilim adamı şu cevabı vermiştir:

“Bu iddialar, o zamanki gazetelerde yer almıştır. İşgal sırasında müttefikler İstanbul’da diledikleri yerleri işgal ettiler. Taksim Kışlası da bunlardan biri idi. Fransızlar burayı işgal edip, Taksim Câmii’ni de tabiatıyla câmi olmaktan çıkardılar. Bu işgaller, umumiyetle güya satın alma şeklinde lanse ediliyordu. Hükümdara ait sarayların bile el konulduğu işgal altındaki bir şehirde, hükümetin farklı davranması beklenemez. Üstelik bu satışların gerçekleştiğine dair gazete yazısından başka resmî vesika da yoktur. Lehdarı (istifade eden kimse) kalmayan vakıf eseri, en yakın başka bir vakıf eserine tahsis edilir. Bu, bir şer’î hukuk kaidesidir. Bu vakıf câmi ise, yani cemaati kalmayan câmi, yaptıranın veya vârislerinin mülkiyetine döner. Taksim Câmii’ni yaptıran Sultan Abdülmecid olduğuna göre, Sultan Vahideddin, oğlu olmak itibariyle zaten bu padişahın vârisidir. Câmi, hazine malıyla yapılmışsa; hazineye döner ki buna da tasarruf salahiyeti yine padişahtadır. Vatanı işgalcilerden kurtardığı iddiasındaki Tek Parti’nin iktidarında, bir işgal bahis mevzuu olmadığı halde, ecnebi işgalcilerden daha hoyrat davranılarak pek çok câmi, câmi olmaktan çıkarılıp, satılmış; vakıf eserlerinin ve gelirlerinin çoğuna el konulmuştur. Bunu nasıl izah etmek lâzım?”[103]

Atalarımız, “yalancının mumu yatsıya kadar yanar” derler ya… Sinan Meydan’ın iftiraları da, bir bilim adamı tarafından işte böyle kolayca çürütüldü.

Insanın inanası gelmiyor… Olacak iş değil… Ülke işgal edilmiş, Sinan Meydan camilerin “satıldığından” yakınıyor. Yani nasıl bir zihniyettir anlamak mümkün değil. Sultan Vahideddin düşmanlığı gözünü öyle bürümüş ki, vicdansızca ve insafsızca bir suçlamaya tevessül etmiş.

Halbuki Istanbul işgal altında ve Sultan Vahideddin, eli kolu bağlanmış bir durumda Istanbul’un banliyö hududlarından öteye söz ve hüküm dahi geçiremiyordu.[104]

Sultan Vahideddin’in saraylısı Rezzemaza hanım da hatıralarında, Padişah’ın hükmünün son bulduğunu ve sadece Istanbul’un birkaç mahallelerine geçtiğini yazar.[105]

Işgal güçleri Padişah’ın saraylarını bile işgal ediyordu. Sultan Vahideddin’in başkatibi Ali Fuat Bey, “Türk Tarih Kurumu” tarafından yayınlanan hatıralarında bu sıkıntılı günleri şöyle anlatır:

“19 Ocak 1919 Pazar günü Başmabeyinci ile beraber sultanın huzunra davet olunduk. Bolşevizme karşı Rusya’da yapılan sefer için Fransa’dan bir general ile dört yüz kadar subay geleceğinden ve Istanbul’da Genel Karargah kurulacağından bunların ikameti için Ortaköy’de şehzade ve sultanlara mahsus ‘Feriye Daireleri’ ile ‘Fehime Sultan’ yalısının ve Çırağan’da Osman Fuad Efendi’nin dairesi civarında mektep ve askeri orkestra kışlası olarak öngörülen binalar ve Enver Paşa’nın zevcesi Naciye Sultan’ın sahildeki yalısının tahliyesini (boşaltılmasını) Sadrazama gönderdikleri bir ültimatom ile talep eylemiş olduklarını ve o dairelerde bu kadar hanedan üyesinin nakil ve başka yerlere yerleştirilmeleri işindeki müşkülatı hayretler içerisinde ortaya koyarak bunlara mukabil Beylerbeyi Sarayı’nı terk ve tahsis edilmek üzere kendilerini ikna için Refik Bey’i Sadrazam’a gönderdiğini söyledi. Beylerbeyi Sarayı gibi memleketin iftihar edilen güzel eserlerinden olan muhteşem bir sarayın ecnebi askeri tarafından işgali beni müteessir ederek; …Aman Efendim! Beylerbeyi Sarayı Saltanat Makamına mahsus saraydır. Bu sarayın boşaltılıp işgal güçlerinin ikametine tahsis edilmesine müsaade buyrulmasın. Bari bu saray yerine Validebağ ile Kağıthane Kasrı’nın verilmesi teklif edilsin diyerek sultanın huzunda ağlamaya başladım. Çünkü bunu Saltanat-ı Osmaniye’nin yok edilme alametlerinden ad eyledim. Zat-ı şahane zaten üzgün bir halde bulunduğundan bunun üzerine büsbütün sinirlenerek;

‘…Canım siz nasıl bir kafa taşıyorsunuz? Biz esaret halindeyiz. Dolmabahçe Sarayını da isterlerse ne yapacağız? Ihlamur, Göksu ve Beykoz köşklerini teklif ettim, onları kabul etmiyorlar’ dedi… Ertesi gün huzura kabulümde

Zat-ı Şahane bana;

…Dün siz pek müteessir olup ağladınız dedi. Ben de;
…Saltanata mahsus bir büyük sarayı ecnebi askerinin işgal etmesinden müteessir olmam tabiidir efendim dedim.

Zat-ı Şahane;

‘…Bence Osmanlı Devleti’nin mülküne girdikten sonra, hudutta bir kulübeye girmekle benim sarayıma girmesi arasında fark yoktur.’ cevabını verdi.”[106]

Son Sadrazam Tevfik Paşa’nın oğlu Ismail Hakkı Okday, Ali Fuad Bey’in yukarıdaki sözlerini hatıralarında naklettikten sonra şu yorumda bulunur:

“…yeni Padişah’ın Osmanlı Imparatorluğu’nun harbten mağlup çıkması ve payitahtının yabancı askerler tarafından işgal edilmesinden dolayı dehşetli bir elem ve ızdıraba duçar olduğu pek açık olarak görülmektedir. Sultan Vahideddin’in bu yabancı askerler tarafından isgal edilen kendi Sarayı ile Türk toprakları içindeki mütevazi bir kulübe arasında hiçbir fark görmediğini açıkça ortaya koymaktadır. Bu husus cidden üzerinde durulmaya değer bir vakıadır. Ne yazık ki, bu kadar ince duyuşlu yurtsever bir Hükümdar’ın devri, bir takım yan tesirler ve kifayetsiz ricalin (devlet adamının) oynadıkları menfi (olumsuz) rol yüzünden son derecede acı ve karışık hadiselere sahne olmuştur.”[107]

Istanbul’dan Ankara’ya gelen Mareşal Fevzi Çakmak, Meclis kürsüsünde Sultan Vahideddin’in Cuma selamlığına çıkıp çıkmamasını dahi ingilizlere sormaya mecbur olduklarını söylüyordu.[108]

Şimdi… Sinan Meydan, Sultan Vahideddin’in tarihe, kültüre, camilere ve Islam alemine ihanet ettiğini yazıyordu. Bunun böyle olmadığını yukarıda birçok delille ispatladık. Yani Istanbul’un işgal altında olmasından dolayı Padişah’ın hükmü geçmiyordu. Hükmü geçmeyen bir kişiyi hain ilan etmek herhalde akıl hastalarına mahsus bir kafanın mahsulü olmalıdır. Fakat M. Kemal’in camileri kapattırdığını, yıktırdığını ve sattırdığını belgelerle ispatladık. Sultan Vahideddin’in aksine, M. Kemal’in hükmü ülkenin her yerinde geçiyordu. O halde Sinan Meydan’a göre burada hain olan M. Kemal’dir. Meydan’ın mantığından anladığım budur. Bu durumda tarihe, kültüre, camilere ve Islam alemine ihanet eden M. Kemal’in ta kendisidir. Küfre rıza küfürdür… Bundan çıkan neticeye göre, M. Kemal’i savunmakla Sinan Meydan da bu ihanete ortaktır. Onun sözlerinden ben bunu anlıyorum. Kendisine hiç yakıştıramadım doğrusu!..

***

***

IDDIA:

Inönü hayranı Sinan Meydan, “Osmanlı da Camileri Otel Yapmıştı!” diyor ve şöyle devam ediyor: “İsmet İnönü’ün, Kurtuluş Savaşı ve II. Dünya Savaşı sırasındaki “camilerin amaç dışı kullanılması” uygulaması, tarihimizde sadece İsmet İnönü’ye ait bir ilk uygulama değildir. Daha önce 19. ve 20 yüzyılda Osmanlı döneminde de benzer uygulamalar görülmüştür.”

***

***

CEVAP:

Şimdi evvela Sinan Meydan’ın meseleyi nasıl çarpıttığını gözler önüne serelim…

Meydan, Inönü’nün camileri “amaç dışı” kullanmasının tarihimizde ilk olmadığını ve bunun Osmanlı döneminde de uygulandığını yazıyor. Burada esas meseleyi gözlerden kaçırmak için tırnak içine aldığı “camilerin amaç dışı kullanılması” ifadesiyle mevzuyu genelleştiriyor. Halbuki aşağıda da görüleceği gibi, Inönü’nün “amaç dışı” kullanımı ile Osmanlı’nın uygulaması arasında dünyalar kadar fark var.

Meydan şöyle devam ediyor (dikkatle okumanızı rica ediyorum) :

“Tarihimizde camiler ilk defa, 1877/78 Osmanlı-Rus Harbi (93 Savaşı) sırasında amaç dışı kullanılmıştır. Bu savaşta Rumeli’den Istanbul’a büyük bir muhacir akını olmuştur. Rus ordusu ile Bulgar çetelerinin önünden kaçan yüz binlerce muhacir, kış mevsiminde Istanbul’a yığılınca bunların barındırılması için Istanbul’daki büyük camiler ibadete kapatılmıştır. Ayasofya, Sultan Ahmet, Süleymaniye, Beyazıt gibi camiler muhacirlerin barınmasına ayrılmış, bu camiler ve müştemilatı bir anlamda, muhacirlerin kaldığı “oteller”, “yatakhaneler” olarak kullanılmıştır.”

Pes doğrusu… Yazıklar olsun!

Osmanlı döneminde, Rus ordusu ile Bulgar çetelerinden kaçan yüz binlerce muhacirin kış mevsiminde camilerde barındırılmasıyla; Inönü döneminde camilerin asker koğuşu, depo ve hububat anbarı olarak kullanılması “aynı şeyler” midir?

Ne yani, Osmanlı döneminde Rus ordusu ile Bulgar çetelerinden kaçan yüz binlerce muhacir, kışın ortasında ölüme mi terk edilmeliydi? Bu muhacirlerin camilerde barındırılmasından daha doğal ve insani bir şey olabilir mi? Sinan Meydan hangi kafayla bu insani uygulamayı, Inönü’nün camileri hayvan yemi deposu olarak kullandırmasıyla bir tutuyor? Inanın bana, ülkemizi işgale gelmiş bir yunanlı bile böyle bir kıyaslama yapmaktan hicap duyardı. Utanmasa, Üsküdar Aziz Mahmud Hüdayi Camii Imamı Mustafa Efe’nin, kedileri soğuk havadan korumak maksadıyla camiye almasını gerekçe göstererek, “bugün bile Camiler ahır olarak kullanılıyor” diye feryadı basacaktır.

*

***

Üsküdar’daki Aziz Mahmud Hüdayi Camii’nin kapılarını sokak kedilerine açarak, Islam dininin şefkat ve merhametine vurgu yapan Imam Mustafa Efe, bu örnek davranışıyla hem cemaatin hem de sosyal medya takipçilerinin takdirini topladı…

***

Sinan Meydan hangi kafayla “Osmanlı Camileri Otel yapmıştı!” şeklinde bir başlık atabiliyor? Osmanlı’ya bir kusur bulamayınca, aslında takdire şayan bir uygulamayı kendi tezine malzeme yapmaya kalkışıyor. Fakat Osmanlı’yı karalamaya matuf beyhude bir çabadan başka bir şey değildir bu yaptığı. Getirdiği argümanı her bakımdan acziyetinin dışa vurumu olarak görüyorum.

Hakikaten bu zatın ismini anmaktan, yazılarını okuyup cevap vermekten utanıyorum… Midem bulanıyor. Fakat Ümmet-i Muhammed’e ve aldatılmış insanımıza olan sevgimden dolayı bu mide bulandırıcı duruma katlanıyorum.

Biz bu mevzuda sözü bu alanın uzmanına, yani yıllarca Vakıflar Genel Müdürlüğü Hayır Işleri ve Sosyal Hizmetler Dairesi Başkanlığı yapmış olan Dr. Nazif Öztürk’e bırakalım:

“Cumhuriyet döneminde cami ve mescidlerin amaç dışı gayelerle kullanılması konusunda, dikkatimizi çeken bir başka uygulama da, ülkemizde, II. Cihan Harbi (1939-1945) yıllarında yaşanmıştır. Bu yıllarda vakıf cami ve mescidler, askeriye tarafından asker koğuşu[109], mutfak, yemekhane, erzak ve hayvan yemlerinin muhafazası amacıyla depo[110] ve sığınak[111], Toprak Mahsulleri Ofisi tarafından ise hububat anbarı[112] olarak kullanılmıştır. Osmanlı döneminde, gerektiğinde camilerin üst komuta merkezi, soruşturma ve muhakeme yerleri olarak kullanıldığı bilinmekle birlikte; depo veya askeri kışla olarak kullanıldığı görülmemiştir… Osmanlı döneminde daha sonra kabul edilen ‘Seferberlik Zamanlarında Işgal Edilecek Yerleri Gösteren 3 Mart 1322/1906-7 tarihli Kanun’un 1. maddesi, abide nev’inden olan tarihi vakıf eserleri istisna etmiştir.[113] Bu kanun hükmü, seferberlik anında dahi, değil vakıf cami ve mescidler, asar-ı atika (eski eserler) vasfını haiz olan, hiçbir vakıf binanın askeriye tarafından işgal edilemeyeceğini göstermektedir.”[114]

Ayrıca Diyanet Işleri Başkanlığı’nın 23 Aralık 1944 tarihinde Başbakanlığa yazdığı yazıda, “içlerinde tarihi kıymeti haiz olanları da bulunan bazı cami ve mescitlerin Ofis (Toprak Mahsulleri Ofisi) tarafından işgal ve ancak cemaatle kılınabilecek cuma ve bayram gibi namazlardan bu suretle halkın mahrum edildikleri, mahalleri (mahalli) Müftülüklerinden ve halk tarafından reisliğimize çekilen tel ve yazılarda bildirilerek sızlanılmakta olduğundan, hem ibadethanelerin harap olmalarını ve hem de ahalinin cuma ve bayram namazlarından mahrum kalmalarını intaç eden bu işgal keyfiyetinin” sona erdirilmesi için önlem alınması talep ediliyordu.[115]

*

Vilayetler itibariyle Ikinci Cihan Harbi yıllarında, yani Kemalist rejim döneminde Askeriye, Toprak Mahsulleri Ofisi ve Ziraat Bankası tarafından Kışla ve Depo olarak kullanılan Camilerin listesi (20 Nisan 1944) Işgal edilen toplam cami sayısı 608’dir…[116]

***

Kemalist rejim döneminde Sultanahmet Camii dahil birçok vilayetteki ulu camiler askeriye tarafından işgal edilmiştir.[117]

*

CHP döneminde Asker yatakhanesi olarak kullanılan bir cami…

***

1878’de toplanan Berlin Konferansı’nda alınan kararlara dayalı olarak, Osmanlı yönetiminden koparak bağımsız hale gelen Yunanistan, Romanya, Sırbistan, Bulgaristan ve Karadağ’da kalan soydaşlarımızın kendi kültür ve inançlarını kaybetmeden, hayatiyetlerini devam ettirmelerini temin gayesiyle Şeyhü’l-Islam’lık makamı tarafından, Islami toplum hayatını düzenleyen 103 maddelik bir mevzuat kaleme alınmış ve Meclis-i Mahsusca kabul edildikten sonra, Padişah’ın fermanı ile meriyyete girmiştir.[118]

Bu mevzuatın 68’inci maddesinde, o topraklarda kalmış vakıfların (Camiler vs.), bırakın satılmasını, hayatiyetlerini devam ettirebilmesi için alınan tedbirler yer almaktadır.[119]

*

M. Kemal Atatürk’ü “Müslüman” gösterme Projesi: “Gizli Atatürkçülük Projesi…”

*

***

Peki son zamanlarda niçin M. Kemal’i “Müslüman” göstermeye gayret ediyorlar? M. Kemal’in Islam’a karşı olan uygulamaları niçin çarpıtılmak isteniyor?

Bu bir projedir ve bu projenin kökleri 27 Mayıs 1960 Darbesi’nden sonra cuntacılar tarafından kurulan “Devlet Planlama Teşkilatı”na uzanır. Bu teşkilat esasen “ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınmayı planlı bir şekilde yürütmek” gayesiyle kurulmuş, fakat daha sonra artan komünist ve şeriatçı akımları “Atatürkçülük” potasında eriterek “Atatürkçü bir toplum” meydana getirme projesine dönüşmüştür. Ancak bu projenin başarılı olmadığını daha sonra cereyan eden hadiselerden anlıyoruz. Esaslı bir “Atatürkçülük” projesi Kenan Evren’in 12 Eylül 1980’de yaptığı darbeden sonra ortaya çıkmış ve belgelerle de ispatlayacağımız üzere sistematik bir şekilde tatbik edilmiştir.

Milli Eğitim Bakanlığı’nda şube müdürü olarak vazifeli bir arkadaşı vasıtasıyla bu projeden haberdar olan Ahmet Ünal, kitabının önsözünde şunları yazar:

“12 Eylül 1980 darbesini yaşayanlar daha iyi bilir. O günlerde ilköğretime kadar sirayet eden kamplaşmanın bir cephesinde sol (devrimci, Sosyalist ve Komünist) bir cephesinde sağ (Ülkücülük) vardı. Bir kenarda gelişmeleri izleyen Milli Görüş (Akıncılar) de yavaş yavaş serpiliyordu. Adalet Partisi’nin gençlik teşkilatı ise bazı Nurcu grupların desteği olmasa nerdeyse yok sayılabilirdi.

Üniversite ve lise sınıflarında kendini ‘Atatürkçü’ olarak tanıtan gençlere nadiren rastlanıyordu ve bunlar da bir araya gelebilecek kadar organize değildi. Atatürk’ü ‘büyük bir önder’ gören gruplar bile önceliği kendi liderlerine tanıyordu. Atatürkçü Düşünce Derneği’nin 1989 yılında kurulduğunu hatırlatırsam ne demek istediğim daha iyi anlaşılır.”[120]

Belgelerdeki adıyla “Ataköy Planı” olarak anılan bu “gizli operasyon” MGK Genel Sekreterliği’ne bağlı Toplumla Ilişkiler Başkanlığı (TİB) tarafından 26 Mart 1985 yılında “Türk toplumunun Atatürkçü düşünce doğrultusunda yetiştirilmesi ve güçlendirilmesi” amacıyla hazırlandı ve gizli olarak yürütülmeye başlandı. Ahmet Ünal’ın deyişiyle “bu gizli plan günümüze kadar da uygulandı ancak fazlaca dikkat çekmedi” zira 80’li yıllarda askeri yönetimin gölgesi toplumun üzerindeydi. Yani bir “anormallik” yoktu! Ironik olarak, yıllarca “resmi söylemin sıradan bir parçası olarak kanıksadığımız bu uygulama aslında gizlice yürütülen bir plandı. Askeri yönetimin çoğu uygulaması gibi gizli ama pek çok kurumu etkisi altına alan bu planın normal hayatın bir parçası olmasının bir diğer sebebi ise medya başta olmak üzere toplumda tek sesliliğin hâkim olmasıydı.”

3 Kasım 1983 seçimlerini kazanan Turgut Özal’a iktidarı teslim etmeden hemen önce 11 Kasım 1983’te kurularak çalışma esasları gizli bir yönetmelikle belirlenen Toplumla Ilişkiler Başkanlığı (TİB)’nın görevi “devlet çapında psikolojik harekât” yapmaktı. Doğal olarak başında askerler vardı ve “Türk toplumunu yetiştirmeyi” ve doğrudan değiştirmeyi hedeflemekteydi.

Ünal’ın “Ataköy Muhtırası” olarak da adlandırdığı bu planın en ilginç tarafı zaten yılların resmi devlet uygulaması gereği açıkça yürütülebilecek nitelikte olmasına rağmen “gizli” olarak tasarlanıp yürütülmesi. Gizli planın belgelerini yayımlayan Ünal bunu askerlerin bürokrasiyi daha kolay etkilemek için düşündükleri bir kurnazlık olduğu fikrine yoruyor: “Devreye MGK Genel Sekreterliği Toplumla Ilişkiler Başkanlığı sokuldu. Psikolojik harekât konusunda uzman kurum, ‘gizli’ kaşeli belgelerin sivil bürokrasi üzerindeki etkisini biliyordu. Bürokrasinin hızlandırılması ve geri bildirim alınması için talimatlar gizli olarak gönderildi. Başbakanlık makamının yetkilerini de kullanan TİB, bu sayede plan ve faaliyetlerin denetlemesini de üstlenebiliyordu.” Devletin güvenliği ve gizlilik söz konusu olduğu için hiçbir kurum yöneticisi itiraz etmiyordu. Gizli emirlerden haberdar olmayan birkaç yetkili “böyle gizli kapaklı olmaz” dediğinde devreye farklı kanallardan giriliyor ve sistem dün olduğu gibi bugün de tıkır tıkır işliyordu. Böylece tüm toplumu Atatürkçü olarak “yetiştirmeyi” öngören plan gereği 1985’ten günümüze uzanan bir süreçte sadece eğitim değil, resmi alan başta olmak üzere memurluk sınavından sinemaya kadar pek çok alanda ideolojik olarak formatlanmış bir hayat örgütlenmeye başladı. “12 Eylül 1980 darbesini yaşayanlar daha iyi bilir. (Yeni Aktüel. com)

*

Her kesim için bir “Atatürk” imajı oluşturuldu; “Dindar Atatürk”, “Komünist Atatürk”, “Ülkücü Atatürk”, “Laik Atatürk”…

***

12 Eylül sabaha karşı 04.00’da Türkiye’nin rejimi değişti. Artık cunta ile idare olunan adeta bir “muz cumhuriyeti”ne döndü. Cunta, Iç Hizmet Kanunu’ndan aldığı yetkiyle (!) Anayasal düzeni lağvetti.

Milli Güvenlik Konseyi’nin 1 Numaralı bildirisinde şöyle deniyordu:

“Atatürkçülük yerine irticai ve diğer sapık ideolojik fikirler üretilerek, sistemli bir şekilde ve haince, ilkokullardan üniversitelere kadar eğitim kuruluşları, idare sistemi, yargı organları, iç güvenlik teşkilatı, işçi kuruluşları, siyasi partiler ve nihayet yurdumuzun en masum köşelerindeki yurttaşlarımız dahi saldırı ve baskı altında tutularak bölünme ve iç harbin eşiğine getirilmişlerdir.”

1961 Anayasası’nın başlangıç kısmındaki “Türk Milliyetçiliği” ifadesi kaldırılarak yerine 1982 Anayasası’nda “Atatürk Milliyetçiliği” kavramı getirildi. 1961 Anayasası’nda değişmesi teklif edilemeyen tek madde “Devlet şeklinin Cumhuriyet olduğu” hükmüydü. 1982’de ise ilk üç maddeyle birlikte “Atatürk milliyetçiliğine bağlılık” da değiştirilemeyecek hükümler arasına girdi. Milletvekili ve cumhurbaşkanı yemin metnine “Atatürk Ilke ve Inkılaplarına bağlı kalacağıma” ibaresi eklendi.

Anayasa’da gereken değişiklikler yapılmış, Milli Eğitim Temel Kanunu ve YÖK Kanunu’na, “toplumun Atatürk Ilke ve Inkılaplarına göre yetiştirilmesi” hükümleri yerleştirilmişti.

Milli Güvenlik Konseyi, 1982 Anayasası hazırlıkları sürerken Atatürkçülüğün sistemleşmesi için çalışmalarını sürdürüyordu. 1981-1982 Öğretim yılında o zamanki adıyla ortaokul 1, 2 ve 3. sınıfların Türkiye Cumhuriyeti Inkılap Tarihi dersi programı yeniden düzenlenmiş ve liselerde dersin adına Atatürkçülük ilave edilmişti. 18 Ocak 1982 tarihli ve 2104 sayılı Tebliğler Dergisi’nde, “Ilköğretim Ve Ortaöğretim Kurumlarında Atatürk Inkılap ve Ilkelerinin Öğretim Esasları Yönergesi” yayınlandı.

Yönerge, 1981-1982 Öğretim yılında okutulmaya başlayan Inkılap Tarihi programıyla hedeflenen, “öğrencilerin Atatürkçü olarak yetişmesi ve Atatürkçülüğü davranış haline getirmelerinin” sadece bu dersle sınırlanmasının yetersizliğine dikkat çekiyordu.

Bu maksatla ilk planda bastırılacak bütün kitaplarda, konulara göre Atatürk’ün özdeyişlerinin dikkat çekici şekilde yer almasının istendiği Yönerge’de, “Bakanlığımızdaki program çalışmalarının sonu alınıncaya kadar, öğrencilerin Atatürkçü olarak yetiştirilmelerini sağlamak için okullarmızda bütün öğretmenlerin, plan ve programa dayalı işbirliği içinde ortak çalışmalara girmeleri gerekmektedir. Bunun için, bu yönerge alınır alınmaz bütün okullarda Öğretmenler Kurulu toplanmalı, öğretim yılı boyunca bu konuda yapılabilecek etkinlikler saptanmalıdır” denildi.

***

Dindar Atatürkçülük Yönergesi

***

Yönerge, din kültürü derslerinde, her fırsatta, “Atatürk’ün genel olarak ‘Din’ ve özel olarak ‘Islam Dini’ hakkındaki görüşü, Islam Dinine olan saygısı”nın kendi sözleriyle açıklanmasını öngörüyor. Ayrıca, “Türklerin Tarih Boyunca Islam’a Hizmetleri konusunda Kurtuluş Savaşı ve bu savaşın Islam’a kazandırdıkları üzerinde de durulmalıdır” deniliyor.

Atatürk’ün manevi himayesinde kurulmasına rağmen Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu’nun kurucu başkanı emekli Korgeneral Suat Ilhan’a bağlı olan Türk Tarih Kurumu, 12 Eylül rejiminin öğretileri doğrultusunda M. Kemal’in sözlerine sansür uygulamaktan çekinmedi. Üstelik eseri sansürlenen de Atatürk’ün “manevi” torunuydu.

M. Kemal’in manevi çocuğu(!) Afet Inan’ın kızı Arı Inan, kendisi tarafından hazırlanan “Gazi M. Kemal Atatürk’ün 1923 Eskişehir-Izmit Konuşmaları” isimli kitabın içinden bazı bölümlerin çıkarılarak yayımlanmadığını açıkladı. Arı Inan, “Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanı E. Korg. Suat Ilhan, Atatürk’ün Kürt meselesi ile ilgili görüşlerinin yayımlanmasını uygun bulmadı. ‘Bunların yayımlanması için zaman uygun değil’ dedi. Ben buna itiraz ettim ama dinletemedim. Çünkü yönetim kurulu olarak karar aldılar” dedi. (Sefa Kaplan, Hürriyet gazetesi, 13 Aralık 2008)

1985’te Ataköy Projesi daha hazırlanmadan hatta 1982 Anayasası bile ortada yokken, askeri yönetim, Atatürkçülük konusunda çalışmalarına başlamıştı. Sadece yayın sansürlemenin ötesinde okullarda Atatürkçülük dersleri konulmuştu.

1982’de Ilköğretim II. Kademe ve liselerde “Türkiye Cumhuriyeti Inkılap Tarihi” dersi, isminin sonuna “Atatürkçülük” kelimesi eklenerek “Türkiye Cumhuriyeti Inkılap Tarihi ve Atatürkçülük” şekline dönüştürüldü.

1983 yılında yeniden düzenlenen 1739 Sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu’na göre “Türk Milli Eğitiminin Amaçları”nın birinci sırasında, “Türk Milletinin bütün fertlerini, Atatürk Inkılap ve Ilkelerine ve Anayasada ifadesini bulan Atatürk milleyetçiliğine bağlı” yurttaşlar olarak “yetiştirmek” vardı.

YÖK Kanunu da yükseköğretimin gayesini, üniversitelileri; “Atatürk inkılapları ve ilkeleri doğrultusunda Atatürk milliyetçiliğine bağlı, Türk Milletinin milli, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerlerini taşıyan, Türk olmanın şeref ve mutluluğunu duyan… vatandaşlar olarak yetiştirmek” şeklinde tanımlıyordu. Devreye Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği Toplumla Ilişkiler Başkanlığı da sokuldu. Psikolojik harekat konusunda uzam kurum, “gizli” kaşeli belgelerin sivil bürokrasi üzerindeki etkisini biliyordu. Bürokrasinin hızlandırılması ve geri bildirim alınması için talimatlar gizli olarak gönderildi. Başbakanlık makamının yetkilerini de kullanan TİB, bu sayede plan ve faaliyetlerin denetlemesini de üstlenebiliyordu.

***

MGK’nın Gizli Kararı

***

Milli Güvenlik Kurulu (MGK) Genel Sekreterliği’ne bağlı Toplumla Ilişkiler Başkanlığı (TİB) 26 Mart 1985 tarih ve 4653-4-85/KKI (19) sayıyla, “Türk Toplumunun Atatürkçü Düşünce Doğrultusunda Yetiştirilmesi ve Güçlendirilmesi” direktifi hazırladı.

Ataköy Projesi denilen direktif uyarınca Milli Eğitim Bakanlığı’ndan Sanayi Bakanlığı’na kadar hemen her bakanlığa görevler verildi.

Milli Güvenlik Kurulu’nun AB uyum sürecinde sivilleştirilmesine paralel olarak 7 Ağustos 2003 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan düzenleme ile TİB resmen ortadan kaldırıldı. Fakat operasyonları halen sürüyor. TİB dağıtıldığında 20 farklı psikolojik harekat operasyonunun sonlandırıldığı ve bunlar için ayrılan 3 milyon dolarlık bütçenin de Başbakanlığa iade edildiği söylendi. Fakat Gazeteci Ismet Berkan’a göre TİB, kapatılmadı, Genelkurmay karargahına taşındı. (Radikal, Ismet Berkan, 23 Haziran 2008)

***

Kırmızı Kitap Uygulandı

***

3 Kasım 1983 seçimlerini kazanan Turgut Özal’a iktidar teslim edilmeden evvel 11 Kasım 1983’te kurulan TİB’in, çalışma esasları da gizli bir yönetmelikle belirlenmişti. Görevi; “topyekun devlet çapında psikolojik harekat yapmak” idi.

TİB’de “Planlama ve Yönlendirme Grup Başkanlığı” biriminin başında binbaşı rütbesi ile çalışan Tahir Tamer Kumkale, albay rütbesinden emekli olduktan sonra Psikolojik Harekat kitabını yazdı. Aksiyon dergisinden Faruk Mercan’ın sorularını cevaplandıran Dr. Kumkale, TİB’in devlet çapında her yerde faaliyet gösterdiğini söyleyerek görevini şöyle anlatıyordu:

“Türk milletini Atatürkçü düşünceye sahip bir millet olarak yetiştirmek, bu millete yönelik psikolojik saldırıyı kaynağında kurutmak.”

***

Gizli Plan Açıkça Uygulandı

***

Dönemin Talim ve Terbiye Kurulu Başkanı Nihat Bilgen, eğitim ve öğretim dairelerine gönderdiği “Gizli” kaşeli bir üst yazı ile ekteki MGK Genel Sekreterliğinin 13 Aralık 1989 tarih ve 4653-30-89 / KKI (201) sayılı emrinin gereğinin titizlikle yerine getirilmesini ister.

*

***

“Ataköy Planı” kapsamında sadece Milli Eğitim Bakanlığı değil birçok bakanlık ve kurumun da neler yapması gerektiği “Gizli” kaydıyla bildirilmektedir. MGK Genel Sekreterliği Toplumla Ilişkiler Başkanlığı (TİB) Kurum ve Kuruluşlarla Ilişkileri (KKI) birimi tarafından hazırlanan emirle, ilgili bakanlık, kurum ve kuruluşlardan “uygulamada karşılaşılan problemlerin tesbit edilmesi ve problemlere çözüm yolları araması amacıyla” 14 Kasım 1989 tarihli toplantıya hazırlıklı gelmeleri istenmektedir.

MGK Genel Sekreterliği’ne ait emirde devlet kurumlarının üzerine düşen görevler (alt planlar) şöyle sıralanır:

(Parantez içindeki italik yazılar, Ataköy Planı’nın uygulanma durumunu anlatmak için Ahmet Ünal tarafından eklenmiştir.)

1. Içişleri Bakanlığı:

Plan gereğince vali ve kaymakamlar her yıl hazırlanan bir program dahilinde, “Atatürkçülük ve Tehdit” konularında düzenlenen çeşitli kurs, seminer, toplantı, sempozyum, konferans gibi eğitim faaliyetleriyle oryante edilecek ve faaliyetlerin raporları periyodik olarak gönderilmeye devam edilmesi.

(Bu planın uygulaması konusunda bir örnek… Akşehir ilçemizden küçük bir toplantı haberi:

“Ilçe Kaymakamlığı’nca her yıl Kamu Kurum Kuruluş Amirlerine yönelik düzenlenen ‘Atatürkçü Düşüncenin Geliştirilmesi’ konulu’ konferans dün yapıldı. Akşehir Öğretmen Evi Yemekhanesi’nde saat 15.00’de başlayan konferansa 23 Kamu Kurum ve Kuruluş Amiri katıldı. Ataköy Planı çerçevesinde düzenlenen konferans, Anadolu Lisesi Tarih Öğretmeni M. Ali Yerli tarafından verildi.” Pervasız Gazetesi, 14.04.2004.)

2. Milli Eğitim Bakanlığı:

-Ilkokul, ortaokul ve liselerde okutulan ders ve yardımcı ders kitaplarının vazifeye yönelik konular açısından kontrol, tetkik ve değerlendirmeye devam edilmesi,

(Gereği yapıldı. Bütün ders ve yardımcı ders kitaplarına Atatürkçülükle iligli konular yerleştirildi. “Atatürkçülükle ilgili Konular”, Talim ve Terbiye kurulunun 24 Nisan 1986 tarih ve 95 sayılı kararı ile kabul edildi. Eğitim ve Öğretim Yüksek Kurulu da 8 Mayıs 1986 tarih ve 16 sayı ile sözkonusu kararları onayladıktan sonra 30 Haziran 1988 tarih ve 2212 sayılı Tebliğler dergisinde yayınlanarak yürürlüğe girdi.)

– “Cumhuriyet Döneminde Endüstride Meydana Gelen Gelişmeler” adlı kitabın 1990 yılı içinde basımının yapılması,

(Bu isimle olmasa da bazı kitaplar hazırlandı.)

Din Görevlisi:

Atatürk ilke ve Inkılaplarının dini bilgilerle birlikte birbirlerini bütünleyici tarzda öğretilmesi, aydın ve kültürlü din görevlilerinin yetişmesini sağlamak maksadıyla; Atatürkçülükle ilgili konuların planlanan sosyal ve kültürel faaliyetler çerçevesinde işlenmesine devam edilmesi,

(Bu kapsamda birçok imam hatip lisesi Anadolu imam hatip lisesine dönüştürüldü. Ancak 28 Şubat postmodern müdahalesiyle imam hatipler “tehdit” olarak görülmeye başlandı.)

*

***

3. Kültür Bakanlığı:

a. Atatürk Film yapımı ile ilgili faaliyetlerin bildirilmesi,

(Senaristliğini Refik Erduran’ın yaptığı “Metamorfoz” adlı film 1992 yılında Feyzi Tuna’nın yönetmenliğinde çekildi. Senaryosunu Halit Refiğ’in yazdığı “Gazi ile Latife” ise çekilmeyi bekliyor.)

b. Atatürk’ün Nutku I,II, III adlı kitaplarının basımının yapılması,

(Yapıldı)

c. Resimli Nutuk adlı kitapla ilgili gelişmelerin bildirilmesi,

(Yapıldı, daha sonra yabancı dillere çevirisi de yapıldı.)

d. Plan doğrultusunda diğer faaliyetlere devam edilmesi,

e. 10 KASIM Atatürk’ü Anma Haftası ile ilgili esasları belirleyecek bir genelge yayınlanması,

(Yayınlandı.)

4. Turizm Bakanlığı:

Profesyonel turist rehberliği kurslarında, kursiyerlerin Atatürk Ilke ve Inkılapları ve Tehdit konularında bilgili kılınmaları konusunda gayret sarfedilmesi,

(Ne kadar başarılı olduğunu bilmesek de yapılıyor.)

5. YÖK Başkanlığı:

a. “Türk Dili El Kitabı ve Metinler Anatolojisi” adlı kitabın basımının 1990 yılı içinde tamamlanması,

(Atatürk Araştırma Merkezi benzer adlarla çok sayıda eser yayınladı.)

b. Üniversitelerimizde Atatürk Ilkeleri ve Inkılap Tarihi Uygulama ve Araştırma Merkezlerinin kurulmasına devam edilerek, yeni açılan merkezler ve yapılan faaliyetlerin bildirilmesi,

(Bütün üniversitelere kuruldu.)

6. Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanlığı:

Atatürkçü Düşüncesinin çeşitli yönlerini belirleyen “Atatürkçü Düşünce El kitabı”, “Nutuk” ve “Atatürk” (Almanca dilinde) adlı kitapların 1990 yılı içinde yayımlanması,

(Atatürkçü Düşünce El Kitabı yayınlandı. Sonraları bu kitabın Arapça baskısı da yapıldı.)

7. Sanayi Ve Ticaret Bakanlığı:

Plan gereğince Bakanlığa bağlı işyerlerindeki işçilerin Atatürk Ilke ve Inkılapları doğrultusunda eğitilmeleri için verilecek konferans, seminer gibi eğitim faaliyetlerinde hedef kitlenin dikkatini çekmede görüntülü programların yapılması amacıyla, Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı’ndan gerekli film, slayt vb. malzemenin temin edilmesi,

(Resmi Gazete’nin 27 Haziran 1983 tarihli nüshasında yayınlanan, “Aday Memurların Yetiştirilmelerine Dair Genel Yönetmelik” hükümleri Sanayi Bakanlığı’nca uyarlandı. Işçilere yönelik eğitici faaliyetler sürdürülüyor.)

*

***

8. Diyanet Işleri Bakanlığı:

Plan doğrultusunda Eğitim Merkezlerinde gerçekleştirilen eğitim faaliyetleri, yeni açılan Kur’an Kursları, öğretici miktarları ve kurs gören talebe miktarlarının periyodik olarak rapor halinde bildirilmesi,

(Burada kastedilen Diyanet Kur’an Eğitim Merkezleri ve camilerin bünyesinde açılan Kur’an kurslarıdır. Darbeciler her ne kadar “dindar Atatürkçülük” isteseler de Imam Hatip Liseleri ve Kur’an kurslarını bitirenlerin laikliğinden şüphe ediyordu. 12 Eylül’de dernek ve vakıflar tarafından açılan Kur’an kursları kapatıldı. Kamuoyunun “Süleymancılar” şeklinde bildiği grup tarafından açılan Kur’an Kursları daha sonra “Kurs ve Okul Talebelerine Yardım Derneği” adı altında yurt ve pansiyon açarak faaliyetlerini sürdürmüştür. Bu konunun diğer boyutu ise sözkonusu yurtlarla uğraşmak üzere bağımsız bir Ortaöğretim Yurtlar ve Burslar Dairesi’nin kurulmasıdır. Bu daire anlamını yitirince şube müdürlüğüne dönüştürülmüştür. Ataköy Planı’nda öğrenci yurtları konusunda Milli Eğitim Bakanlığı’na ayrı görevler de yüklenmiştir.)

9. Devlet Personel Başkanlığı:

Hazırlık çalışmaları tamamlanan Lise ve Yükseköğrenimli aday memurların eğitimlerinde kullanılacak Temel El Kitabı basım işleminin 1990 yılı içinde bitirilmesi, bu kitabın basım işleminin bitmesinden sonra Ilkokul ve Ortaokul öğrenimli aday memurların eğitimiyle ilgili kitabın basımı çalışmalarına 1990 yılı içinde devam edilmesi,

(Resmi Gazete’nin 27 Haziran 1983 tarihli nüshasında, “Aday Memurların Yetiştirilmelerine Dair Genel Yönetmelik” yayınlandı. Bu yönetmeliğe göre aday memurlara verilecek eğitimin gayesi, “Türkiye Cumhuriyeti Anayasasına, Atatürk inkılap ve ilkelerine, Anayasada ifadesi bulunan Atatürk Milliyetçiliğine sadakatle bağlı kalacak, Türkiye Cumhuriyeti Kanunlarını milletin hizmetinde olarak tarafsızlık ve eşitlik ilkelerine bağlı kalarak uygulayacak yurt ve vatandaş sevgisi ile dolu, güleryüzlü, yol gösterici, vatandaşlara daima yardımcı disiplinli ve bilgili memur yetiştirmektir.” şeklinde belirtiliyor. Aday memurların temel eğitim konularının 1 numaralı maddesi ise “Atatürk ilkeleri”dir.)

*

KAYNAK: T.C. Resmi Gazete, “Aday Memurların Yetiştirilmesine Ilişkin Genel Yönetmelik” Karar sayısı 83/6061, sayı 18090, 27 Haziran 1983, sayfa 12 ve devamı…

***

10. Emniyet Genel Müdürlüğü:

Polis Akademisi ve Polis Eğitim kurumlarında 1990 yılı içerisinde plan gereği faaliyetlere devam edilerek, kütüphanelerin amaca uygun kitaplarla takviye edilmesi, Eğitim Kurumlarında Atatürkçülük konusunda konferans, seminer, sergi, konser gibi eğitici kültürel faaliyetler düzenlenmesi, okul yöneticileri, Öğretim elemanları, öğrenciler ve diğer personelin davranışlarının Atatürk Ilke ve Inkılaplarına uygunluk bakımından kontrol edilmesi, gerekli ikaz ve işlemlerin yapılması,

(Ataköy Planı kapsamında Emniyet Genel Müdürlüğü’nün Içişleri Bakanlığı’ndan ayrı değerlendirilmesi anlamlıdır. Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği, 1986 ve 1990 yılları arasında askeri liselerde ve harp okullarında gerçekleştirilen dindar öğrenci ve genç subay-astsubay tasfiyesinin Emniyet Genel Müdürlüğü ve Polis Akademisi’nde de tekrarlanması konusunda ısrarlıydı.)

13. Basın-Yayın Ve Enformasyon Genel Müdürlüğü

a. Plan doğrultusunda yayınlarında mesajlara yer verilmeye devam edilmesi,

(Yapılıyor)

b. Türk Basınında Atatürk adlı Fotoğraf sergilerinin açılacağı yer ve tarihlerinin bildirilmesi,

(Bu konuda çok sayıda fotoğraf sergisi düzenlendi)

c. Almanya’da yaşayan vatandaşlarımıza yönelik Türkçe -Türk Haber- Ankara gazetesinin 1990 yılı içinde yayınlanması,

(Almanya’da Türk Haber ismiyle yayınlanan bir gazete var. Gurbetçilere yönelik şiir yarışmaları da düzenleyen gazetenin bu maksatla kurulduğuna dair elimizde bir bilgi bulunmuyor.)

*

***

Atatürkçülük Dini Bilgilerle Birlikte Öğretilsin

***

Milli Eğitim Bakanlığı adına MGK Genel Sekreterliği’ne gönderilen 14.12.1990 tarihli Ataköy Projesi 1991 Yılı Uygulama Planı’nda ilginç detaylar var.

Uygulama planının hedefleri arasında sayılan bir madde, derslerde dini konuların Atatürk’le birlikte anlatılmasına karşı çıkan bazı sol ve liberal görüşlü yazarların tepkisini çekecek cinsten:

“Toplumumuzun gelişme ve güçlenmesinde, birlik ve beraberlik içinde bulunmasında, kendilerine çok önemli görevler düşen aydın ve kültürlü din görevlilerinin yetiştiği eğitim ve öğretim kurumlarında; Atatürkçü düşüncenin Atatürk milliyetçiliğinin Atatürk ilke ve inkılaplarının dini bilgilerle birlikte, birbirlerini bütünleyici tarzda öğretilmesini, bu müesseselere sızması muhtemel irticai fikirlere karşı Atatürk’ün Laiklik düşüncesinin zihinlere yerleşmesini sağlamaktır.”

Eğitim Uygulama Ana Planları ve Başbakanlığın ilgili direktifleri ile verilen bütün görev ve faaliyetlerin “Vazifeye Yönelik Konuları Gerçekleştirme Genel Planı” istikametinde sürdürüldüğü ve süreleri içerisinde sonuçlandırıldığı belirtiliyor.

*

***

ATAKÖY – MEB

Gizli

Milli Eğitim Bakanlığı Ataköy Projesi 1991 Yılı Uygulama Planı

Giriş:

“Türk Toplumunun Atatürkçü Düşünce Doğrultusunda Yetiştirilmesi ve Güçlendirilmesi” maksadıyla Başbakanlığın 26.03.1985 tarih ve Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği’nin TİB: 4653-4-85 / KKI (19) sayılı direktiflerindeki esaslara bağlı kalınarak başlatılan uygulamaya dönük çalışmalar Bakanlığımızca ayni titizlik ve hassasiyetle sürdürülmektedir.

ATAKÖY Projesi Sorumluluk ve Koordinasyon çizelgesinde de görüleceği üzere Bakanlığımız sorumluluğuna;

-Okul Öncesi Eğitim Planı,
– Ilköğretim Eğitim Planı,
– Genel, Mesleki ve Teknik Liseler Planı,
– Din Görevlisi Yetiştirme Planı,
-Öğretmen Oryantasyon Planı,
– Gençlik ve Spor Faaliyetlerinden Istifade Planı,
– Çıraklık ve Yaygın Eğitim Planı

olmak üzere yedi adet planın hazırlanması, uygulanması, yönlendirilmesi kontrol ve değerlendirilmesine ilişkin görevler verilmişti. (…)

A. Eğitim Planlarının Amaç Ve Kapsamı:

1. Okul öncesi eğitim çağında bulunan çocuklara, ATATÜRK kavramını kazandırmak, ATATÜRK, vatan, millet ve bayrak sevgisini aşılamak, TÜRK dilini sevdirmek, doğru ve güzel konuşmalarını sağlamaktır.

2. Ilköğretim çağında bulunan çocukların Atatürk kavramına, Atatürk ilke ve inkılaplarına bağlı, Türkiye Cumhuriyetine ve demokratik ilkelere inançlı, iç ve dış tehditlere karşı uyanık ve bilinçli, yapıcı, yaratıcı, üretici, vatan ve millet sevgisi ile dolu olarak yetişmelerini sağlamaktır.

3. Lise ve dengi okul öğrencilerini, Atatürkçü düşünce, Atatürk ilke ve inkılapları doğrultusunda, Devletine, T.C. Anayasası ve bu Anayasa ile kurulan toplum ve devlet düzenine bağlı, vatan ve millet sevgisi ile dolu, Atatürkçü düşünce ve Türkiye’ye yönelik tehditlere karşı bilinçli ve uyanık olarak yetiştirmektir.

4. Toplumumuzun gelişme ve güçlenmesinde, birlik ve beraberlik içinde bulunmasında, kendilerine çok önemli görevler düşen aydın ve kültürlü din görevlilerinin yetiştiği eğitim ve öğretim kurumlarında; Atatürkçü düşüncenin Atatürk milliyetçiliğinin Atatürk ilke ve inkılaplarının dini bilgilerle birlikte, birbirlerini bütünleyici tarzda öğretilmesini, bu müesseselere sızması muhtemel irticai fikirlere karşı Atatürk’ün Laiklik düşüncesinin zihinlere yerleşmesini sağlamaktır.

5. Mevcut öğretmenlerimizin Atatürkçü düşünce, Atatürk ilke ve inkılapları doğrultusunda fikri yapılarını geliştirmek, bu konudaki eksik bilgilerini tamamlamak ve onlara çeşitli yollarla sızmaya çalışan her türlü yıkıcı ve bölücü ideolojik fikre karşı fikren mücadele yollarını öğretmektir.

(Böyle devam edip gidiyor. Metnin tamamını yazmak makalenin hacmini bir hayli aşacağı için, yalnızca belgeleri eklemekle iktifa ediyoruz).

*

***

Görüldüğü gibi, günümüzde bilhassa “Müslüman Atatürk” imajını savunanlar, darbeci Kenan Evren’in “Gizli Atatürkçülük Projesi”nin kurbanlarıdırlar. Belgelerde açıkça “beyin yıkama” seanslarının uygulandığı görülüyor.

Zaten kemalistlerin en ufak bir tenkidde dahi hemen “Atatürk olmasaydı…” diye başlayan cümleler kurması, 12 Eylül cuntasının adeta Atatürk’e taptırmak gayesiyle yaptırdığı telkin seanslarının en bariz delilidir.

Bu seanslarda hedef, Atatürk’ün;

1 – Allah Teala gibi sorgulanmaması,

2 – Allah Teala’nın mertebesine çıkartılması, ortak yapılması,

3 – (Ve nihayet) Allah’ın kalplerden çıkartılıp bir dikilitaş gibi Atatürk putunun dikilmesidir.

Bunun delili ise yukarıda işaret ettiğimiz gibi, farklı düşünceye, eğitime, karaktere, mizaca ve fıtrata sahip insanların, Atatürk’ü savunmak adına ilk cümleye “Atatürk olmasaydı…” diye başlamalarıdır. Bu trajikomik hal, beyine harici bir müdahalenin, bir programlanmanın en açık delilidir. Bu insanlar maalesef kemalist ideolojinin kurbanı olmuşlar. Atatürk sözkonusu olunca sağlıklı bir şekilde düşünemiyorlar. Zira ideolojik sapmalar her zaman aklın önünde yürür, adeta aklı ve mantığı kilitler, esir alır. Bu sebeple olsa gerek, Kadir Mısıroğlu, “Kemalist demek mantıkla alışverişi kesmiş adam demektir” der.

Bu kardeşlerimizin beyinlerindeki köhne kemalist zincirleri kırmak ve ideolojik esaretten kurtarmak, hiç şüphesiz kemalist “sözde” tarihçilerin oluşturdukları yanlış algıyı ve cehaleti izale etmekle kabildir. Bunun için önümüzde yalnızca bir seçenek var; yanlışları elimizden geldiğince tenkid etmek ve hakikatleri haykırmak! Bu uzun bir yol, zira ön yargıları yıkmak hiç kolay değil. Lakin tenkidlerimize sağlıklı bağışıklık geliştiremeyen kemalist “sözde” tarihçilerin karın ağrısı çekecekleri kesin.

.

**********

.

KAYNAKLAR:
.

[1] Sinan Meydan’a verilen cevaplar:

http://belgelerlegercektarih.com/2014/11/30/chenin-cantasindan-nutuk-cikti-yalanina-cevap-2/

[2] http://belgelerlegercektarih.com/2012/05/14/m-kemal-ataturkun-balikesir-hutbesiyle-ilgili/

[3] http://belgelerlegercektarih.com/2012/10/04/ataturk-filistine-el-surulemez-dedi-yalani/

[4] http://belgelerlegercektarih.com/2012/07/15/tokyo-camiini-ataturk-yaptirdi-yalani-mustafa-armagan/

Ayrıca bakınız;

http://belgelerlegercektarih.com/2013/07/23/ataturk-japonyada-cami-yaptirdi-mi-kadir-misiroglu-cevapliyor/

[5] http://belgelerlegercektarih.com/2012/08/18/ataturk-elmalili-hamdi-yazira-kuran-tefsir-ettirdi-yalani/

[6] http://belgelerlegercektarih.com/2012/05/28/dr-riza-nura-atilan-iftiralara-cevap/

[7] Imam-ı Azam Ebu Hanife (rahmetullahi aleyh)’in Şeriat hakkında yazdıkları için bakınız;

http://belgelerlegercektarih.com/2012/04/25/imam-i-azam-ebu-hanife-rh-a-seriat-hakkinda-ne-dedi/

[8] Vakıflar hakkında daha fazla malumat için bakınız;

http://belgelerlegercektarih.com/2012/06/03/osmanli-devletinde-vakiflar/

[9] Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci, Islam Fıkhında Alış-Veriş Bilgileri, Istanbul 2010, sayfa 18.

Başka bir eserinde ise şöyle izah eder: “Devlet, hususî mülkiyete ve vakıflara el koyamaz. Hatta vakıfların şartlarını değiştiremez. Şart-ı vâkıf, nass-ı şâri gibidir. Yani vakfedenin koyduğu şartlar, âyet ve hadisler gibi muhkemdir. Padişah bile değiştiremez. Osmanlı tarihinde de devletin vakıflara el koyduğu vâki değildir.” Bakınız;

Ekrem Buğra Ekinci, Ama Hangi Osmanlı, 2. Baskı, Timaş Yayınları, Istanbul 2014, sayfa 66.

[10] Hacı Mehmet Günay, “Vakıf”, Türkiye Diyanet Vakfı Islâm Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı, Istanbul 2012, cild 42, sayfa 478.

[11] Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Diyanet Işleri Başkanlığı Kataloğu, 51/2 1 39.

[12] Düstur, (3. Tertip), cild 8, no. 138, sayfa 192.

[13] Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Diyanet Işleri Başkanlığı Kataloğu, 51/ 2 14 11.

[14] M. Kemal Atatürk, Nutuk, Türk Devrim Tarihi Enstitüsü, 9. Baskı, Milli Eğitim Basımevi, Istanbul 1969, cild 1, sayfa 14, 15.

[15] M. Kemal’in din derslerini kademe kademe kaldırdığına dair bakınız;

http://belgelerlegercektarih.com/2012/06/14/m-kemal-ataturk-din-derslerini-ve-imam-hatipleri-kaldirmadi-yalani/

M. Kemal’in bu siyasetine dair başka misaller için bakınız;

http://belgelerlegercektarih.com/2012/07/28/m-kemal-ataturk-osmanliya-darbe-yapmistir-osmanli-devletini-kemal-ataturk-yikmistir/

http://belgelerlegercektarih.com/2012/12/10/m-kemal-ataturkun-ingiliz-istihbarati-ile-gizli-iliskisi-desifre-oldu/

http://belgelerlegercektarih.com/2015/06/27/kim-ingiliz-ajani-kim-hain/

http://belgelerlegercektarih.com/2014/05/23/kim-hain-sultan-vahdettin-mi-yoksa-m-kemal-mi/

[16] Mecmua, “Türkiye Cumhuriyeti Dahilindeki Cevami ve Mesacidin Tasnifi ve Kadrolarının Tespiti Hakkındaki 8 Kanunusani 1928 Tarih ve 6061 Numaralı Talimatnameyi Muadil Talimatname”, cild 4, Ideal Matbaa, Ankara 1942, sayfa 22.

[17] Mecmua, “Türkiye Cumhuriyeti Dahilindeki Cevami ve Mesacidin Tasnifi ve Kadrolarının Tespiti Hakkındaki 8 Kanunusani 1928 Tarih ve 6061 Numaralı Talimatnameyi Muadil Talimatname”, cild 4, Ideal Matbaa, Ankara 1942, sayfa 22, 23.

[18] Dr. Nazif Öztürk, Türk Yenileşme Tarihi Çerçevesinde Vakıf Müessesesi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1995, sayfa 476.

[19] Düstur, (3. Tertip), cild 16, no 230, sayfa 1293-1303.

[20] Düstur, (3. Tertip), cild 17, no 6, sayfa 13, 14.

[21] Dr. Nazif Öztürk, Türk Yenileşme Tarihi Çerçevesinde Vakıf Müessesesi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1995, sayfa 477, 485.

[22] Vakıflar Genel Müdürlüğü/Hayır Işleri ve Sosyal Hizmetler Dairesi Başkanlığı Arşivi 1927: Hayrat Kütük Defteri/I-134/270.

[23] Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 1927:18/229-35.

[24] Vakıflar Genel Müdürlüğü / Hayır Işleri ve Sosyal Hizmetler Dairesi Başkanlığı Arşivi 1927: Hayrat Kütük Defteri/I-134/270.

[25] Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 1927:18/229-36.

[26] Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Bakanlar Kurulu Kararnameleri Kataloğu, 30 18 01 02/46 50 12.

[27] Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Bakanlar Kurulu Kararnameleri Kataloğu, 30 18 01 02/ 57 62 17

[28] Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Bakanlar Kurulu Kararnameleri Kataloğu, 30 18 01 02/ 64 38 19.

[29] Dr. Nazif Öztürk, Türk Yenileşme Tarihi Çerçevesinde Vakıf Müessesesi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1995, sayfa 494.

[30] Cumhuriyetin 50. Yılında Vakıflar, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara 1973, sayfa 34’den aktaran; Dr. Nazif Öztürk, “Vakıflar Arşiv Kayıtlarına Göre Niksar Vakıfları”, Vakıflar Dergisi, sayı 22, Ankara 1991, sayfa 49.

[31] Bu kaynaklar için bakınız;

Vakıflar Genel Müdürlüğü, 20. Cumhuriyet Yılında Vakıflar, Başvekalet Devlet Matbaası, 1943, sayfa 15.

Nihat Aytürk, “Türkiye’de Camiler ve Cami Görevlileri”, Diyanet Gazetesi, 1990, sayfa 4, 5.

[32] Dr. Nazif Öztürk, Türk Yenileşme Tarihi Çerçevesinde Vakıf Müessesesi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1995, sayfa 492.

[33] Vakıflar Genel Müdürlüğü (Arşiv), Edirne/Tekirdağ, 1938:362.

[34] Vakıflar Idare Meclisi Kararı, 1939: 123/117.

[35] Dr. Nazif Öztürk, Türk Yenileşme Tarihi Çerçevesinde Vakıf Müessesesi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1995, sayfa 489.

[36] Necmettin Şahiner, Gaziantep’in Yokedilen Camileri, Gaziantep Şehit Kamil Belediyesi Kültür Müdürlüğü Yayınları, Istanbul 1995, sayfa 59.

[37] Dr. Nazif Öztürk, Türk Yenileşme Tarihi Çerçevesinde Vakıf Müessesesi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1995, sayfa 497.

[38] Dr. Nazif Öztürk, Türk Yenileşme Tarihi Çerçevesinde Vakıf Müessesesi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1995, sayfa 488.

[39] Bernard Lewis, Modern Türkiye’nin Doğuşu, (Tercüme eden Prof. Dr. Metin Kıratlı), 5. Baskı, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1993, (Birinci Baskı 1970) sayfa 412.

[40] Feroz Ahmad, The Making of Modern Turkey, Routledge, Londra 1993, sayfa 92.

[41] Mehmet Şevket Eygi, Yakın Tarihimizde Cami Kıyımı, Tarih ve Ibret Yayınları, Istanbul 2003, sayfa 100.

Ayrıca bakınız; Yeni Istiklal Gazetesi, 15 Nisan 1967.

[42] Vakıflar Idare Meclisi Kararı, 1948: 92/88.

[43] Vakıflar Genel Müdürlüğü/Uzunköprü 1940:23911/734.

[44] Vakıflar Genel Müdürlüğü/Edirne 1940:1/3724.

Bakınız; Dr. Nazif Öztürk, Türk Yenileşme Tarihi Çerçevesinde Vakıf Müessesesi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1995, sayfa 513.

[45] Irfan Yücel, “Cumhuriyet döneminde Imamlık”, Islam Ansiklopedisi, Türk Diyanet Vakfı Yayınları, 2000, “Imam” maddesi, sayfa 186, 187.

Ayrıca bakınız; Ismail Kara, Cumhuriyet Türkiyesi’nde Bir Mesele Olarak Islam, cild 1, 6. Baskı, Dergah Yayınları, Istanbul 2014, sayfa 110, 111.

[46] CHP Yedinci Kurultay Tutanağı, Ankara 1948, sayfa 457.

[47] Makalenin tam metni için bakınız; Selamet mecmuası, sayı 41, sayfa 10. (Şubat 1948)
Aktaran: Mustafa Kara, Din Hayat Sanat Açısından Tekkeler ve Zaviyeler, Dergah Yayınları, 5. Baskı, Istanbul 2013, sayfa 265, 266.

[48] “Diyanet Işleri Reisliği’nden Başvekalet’e”, (14 Nisan 1942), Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı, Başbakanlık Muamelat Genel Müdürlüğü Kataloğu, Katalog Numarası: 030 10/26 151 16.

Tafsilat için bakınız;

http://belgelerlegercektarih.com/2014/10/09/kemalist-rejim-doneminde-cenaze-kaldiracak-imam-bulunamiyordu/

[49] Akşam Gazetesi, 28 Mart 1930.

[50] O yıllarda ortalama memur maaşlarının 30 lira olduğunu gösteren kararnameler için bakınız;

http://belgelerlegercektarih.com/2012/06/21/m-kemal-ataturk-vekil-maaslari-ogretmen-maaslarini-gecmesin-dedi-yalani/

[51] M. Kemal’in maaşı, mal varlığı ve Savarona Yatı hakkında bakınız;

http://belgelerlegercektarih.com/2012/07/03/m-kemal-ataturkun-mal-varligi-serveti-genis-kapsamli/

[52] Cemal Granda, Atatürk’ün Uşağının Gizli Defteri, (Hazırlayan: Turhan Gürkan), Istanbul 1971, Fer Yayınları, sayfa 158.

Ayrıca bakınız;

Cemal Granda (Çelebi), Atatürk’ün Uşağı Idim, (Yayına hazırlayan: Turhan Gürkan), Hürriyet Yayınları, Istanbul 1973, sayfa 53.

[53] Sefa Şimşek, Bir Ideolojik Seferberlik Deneyimi / Halkevleri 1932-1951, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, Istanbul 2002, sayfa 61.

[54] Orhan Özacun, “Halkevlerinin Dramı”, Kebikeç Dergisi, yıl 2, sayı 3, 1996, sayfa 91.

[55] Andrew Davison, Türkiye’de Sekülarizm ve Modernlik, (Tercüme eden: Tuncay Birkan), Iletişim Yayınları, Istanbul 2002, sayfa 234.

Ayrıca bakınız;

Anıl Çeçen, Atatürk’ün Kültür Kurumları Halkevleri, Gündoğan Yayınları, Ankara 1990, sayfa 380.

Neşe G. Yeşilkaya, Halkevleri: Ideoloji ve Mimarlık, Iletişim Yayınları, Istanbul 1999, sayfa 144, 145.

Sibel Bozdoğan, Modernizm ve Ulusun Inşaası / Erken Cumhuriyet Türkiyesi’nde Mimari Kültür, (Tercüme eden: Tuncay Birkan), Metis Yayıncılık, Istanbul 2002, sayfa 109.

Aktaran: A. Kıvanç Esen, “Tek Parti Dönemi Cami Kapatma/Satma Uygulamaları”, Tarih ve Toplum, sayı 13, güz 2011, sayfa 140.

M. Kemal ile laiklik hakkında fikir alışverişinde bulunan Ahmet Hamdi Başar, Reşit Galip ile yaptığı bir sohbette camilerin yıktırılmasına karşı çıkmıştır:

“Camileri yıkıp, terkedip onların yerine halkevleri yapmak suretiyle hedefimize varamayız.” Bakınız;

Ahmet Hamdi Başar’ın Hatıraları, (Hazırlayan: Murat Koraltürk), Istanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, Istanbul 2007, cild 1, sayfa 307-311.

Ayrıca bakınız;

Ahmet Hamdi Başar, Atatürk’le Üç Ay ve 1930’dan Sonra Türkiye, Istanbul 1945, sayfa 48-53.

[56] Vakıflar Idare Meclisi Kararı, 1937:367/325, Icra Vekilleri Hey’eti Kararı 1937: 2/6541; Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 1936: 18/229-130.

[57] Vakıflar Idare Meclisi Kararı, 1940: 857/763.

[58] Kamuran Bozkurt, “Halkevlerine Dair”, Ülkü dergisi, cild 6, sayı 36, Şubat 1936, sayfa 450.

Ayrıca bakınız;

Firdevs Gümüşoğlu, Ülkü Dergisi ve Kemalist Toplum, Toplumsal Dönüşüm Yayınları, Istanbul 2005, sayfa 375, 376.

[59] Firdevs Gümüşoğlu, Ülkü Dergisi ve Kemalist Toplum, Toplumsal Dönüşüm Yayınları, Istanbul 2005, sayfa 150-152.

[60] Adem Kara, Cumhuriyet Döneminde Kalkınmanın Mihenk Taşı Halkevleri (1932-1951), 24 Saat Yayıncılık, Ankara 2006, sayfa 304.

[61] Türker Alkan, Siyasal Bilinç ve Toplumsal Değişim, Gündoğan Yayınları, Ankara 1989, sayfa 183.

[62] Eşref Edib Fergan, Kara Kitap, Sebilürreşad Yayınları, Istanbul 1967, sayfa 27.

Bakınız; Zeynep Özcan, Inönü Dönemi Dini Hayat, Dem Yayınları, Istanbul 2015, sayfa 68, 69.

[63] Kemal Karpat, “Türkiye’de Iletişimin Gelişmesinde Halkevlerinin Etkisi (1931-1951)”, Osmanlı’dan Günümüze Kimlik ve Ideoloji, 2. Baskı, Timaş Yayınları, Istanbul 2009, sayfa 334.

[64] Neşe G. Yeşilkaya, Halkevleri: Ideoloji ve Mimarlık, Iletişim Yayınları, Istanbul 1999, sayfa 144, 145.

[65] Neşe G. Yeşilkaya, Halkevleri: Ideoloji ve Mimarlık, Iletişim Yayınları, Istanbul 1999, sayfa 150, 151.

[66] Neşe G. Yeşilkaya, Halkevleri: Ideoloji ve Mimarlık, Iletişim Yayınları, Istanbul 1999, sayfa 152-154.

[67] M. Kemal ve Inönü döneminde Hacca gitmek yasaktı, bakınız;

Hürriyet Konyar, Çok Partili Hayata Geçiş Sürecinde CHP’nin Lâiklik Politikasındaki Değişim, Tarih ve Toplum Dergisi, sayı 135, Mayıs 1994, sayfa 39.

Daha fazla kaynak için bakınız;

http://belgelerlegercektarih.com/2012/06/15/kemalist-rejimin-hakim-oldugu-turkiyede-hacca-gitmek-yasakti/

[68] M. Kemal ve Inönü döneminde “Allahu Ekber” demek ve Kur’an okumak yasaktı. Kaynaklar için bakınız;

http://belgelerlegercektarih.com/2012/04/29/kemal-ataturkun-eseri-kuran-ve-ezanin-yasaklanmasi/

[69] M. Kemal ve Inönü döneminde din dersleri yasaktı. Kaynaklar için bakınız;

http://belgelerlegercektarih.com/2012/06/14/m-kemal-ataturk-din-derslerini-ve-imam-hatipleri-kaldirmadi-yalani/

[70] Medeni Kanun’da Kur’an’a aykırı hüküm:

TBMM Zabıt Ceridesi, Içtima 57, cild 22, 17.02.1926, sayfa 237’den sonra Türk Kanunu Medenisi kitabı tutanağa geçirilmiş. Kitap sayfa no: 10.

Tafsilat için bakınız;

http://belgelerlegercektarih.com/2014/08/08/chpnin-islam-dusmanligi-ve-muslumanlara-dayatilan-isvicre-medeni-kanunu/

[71] Sebilürreşad, cild 13, sayı 284, 1959, sayfa 144.

Tafsilat için bakınız;

http://belgelerlegercektarih.com/2012/04/27/kemalist-rejim-din-kitaplarini-bile-yasaklamistir/

[72] Ordinaryüs Profesör Doktor Ali Fuat Başgil, Din ve Laiklik, Yağmur Yayınları, 8. Baskı, Istanbul 2007, sayfa 13.

[73] M. Kemal döneminde mekteplerde okutulan Lise Tarih kitabında dinimize hakaret:

http://belgelerlegercektarih.com/2013/02/05/m-kemal-ataturkun-okuttugu-lise-tarih-kitabi/

M. Kemal döneminde mekteplerde darwinizm okutuluyordu, bakınız;

http://belgelerlegercektarih.com/2015/03/08/ataturk-doneminde-okullarda-darwinizm-okutuluyordu/

[74] Resmi Yayında Kur’an’a hakaret:

http://belgelerlegercektarih.com/2015/04/02/ataturk-donemi-resmi-yayinda-kurana-hakaret/

En yetkili ağızlardan din aleyhtarlığı için bakınız;

http://belgelerlegercektarih.com/2012/07/16/muslumanligi-bir-yana-birakmak-ne-demek-m-kemal-ataturk-nutukta-ne-demek-istedi/

http://belgelerlegercektarih.com/2014/08/16/chpnin-basbakani-recep-peker-din-zehirdir/

http://belgelerlegercektarih.com/2014/08/22/belgelerle-kemalistlerin-islam-dusmanligi/

http://belgelerlegercektarih.com/2014/06/22/chpnin-din-dusmanligi/

http://belgelerlegercektarih.com/2013/04/14/chpli-icisleri-bakani-sukru-kaya-din-bitmistir/

[75] Ahmet Kabaklı, Temellerin Duruşması, 28. Baskı, Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, Istanbul 2010, cild 1, sayfa 201.

[76] Mehmet Şevket Eygi, Yakın Tarihimizde Cami Kıyımı, Tarih ve Ibret Yayınları, Istanbul 2003, sayfa 251-253.

[77] Haber için bakınız; Bugün gazetesi, 9 Aralık 1967, sayı 357.

Mevzuyla alakalı başka bir haber için bakınız; Zaman gazetesi, 11 Şubat 1988.

[78] TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 9, Cild 22, Içtima 76, 4 Mayıs 1953, sayfa 7.

[79] TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 9, Cild 18, Içtima 45, 23 Şubat 1952, sayfa 595.

[80] Kadir Mısıroğlu, CHP’nin Günah Galerisinden Sayfalar, Sebil Yayınevi, Istanbul 2015, sayfa 224, 225.

[81] Cumhuriyet Gazetesi, 23 Mayıs 1948.

[82] A. Kıvanç Esen, “Tek Parti Dönemi Cami Kapatma/Satma Uygulamaları”, Tarih ve Toplum, sayı 13, güz 2011, sayfa 144.

[83] CNN. com, “Iraq P.M.: ISIS ‘barbarians’ will not destroy our history”, 28 Şubat 2015.

http://edition.cnn.com/2015/02/28/middleeast/isis-museum-antiquities-vandalism/

[84] Meşhur Alman dergisi “Der Spiegel”in internet sitesinde Buda heykellerini yıkan Taliban’a “barbarlar” deniyor, bakınız;

http://www.spiegel.de/jahreschronik/a-172615.html

[85] TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 5, Cild 18, Içtima 66, 27 Mayıs 1937, sayfa 292.

[86] TBMM Zabıt Ceridesi, Devre 6, Cild 11, Içtima 60, 31 Mayıs 1940, sayfa 484.

[87] Vakıflar Idare Meclisi Kararı, 1939: 1017/945.

[88] Vakıflar Idare Meclisi Kararı, 1939: 952/880.

[89] Vakıflar Idare Meclisi Kararı, 1945: 200/196; Icra Vekilleri Hey’eti Kararı 1945: 3/3297; Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 1945: 68/8.

[90] Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 180.900.7.42.1 (25 Ekim 1924).

[91] Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 180.900.7.42.2 (2 Kasım 1924).

[92] Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 180.900.7.42.3 (31 Mayıs 1925).

[93] Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 080.18.01.15.59.12.

[94] TBMM Zabıt Ceridesi, Dönem 9, cild 25, içtima 6, 18 Kasım 1953, sayfa 306.

[95] Mecmua, “Abidatın Esaslı Tamiri Için Istikraz Edilen Paraların Bir An Evvel Ödenmesi Için Hayrat Satışına Önem Verilmesi Hakkındaki Tahriratı Umumiye”, cild 3, Ideal Matbaa, Ankara 1941, sayfa 202, 203.

[96] Cemil Koçak, Türkiye’de Milli Şef Dönemi (1938-1945), cild 1, 6. Baskı, Iletişim Yayınları, Istanbul 2012, sayfa 265, 266.

[97] Murat Bardakçı, Şahbaba, Inkılap Kitabevi, Istanbul 2006, sayfa 268, 269.

[98] Ahmet Usal, Edirne Tarihi ve Kültürü, Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı, Aralık 2006, sayfa 29.

[99] Prof. Dr. Afet Inan, Cumhuriyetin 50. yılı için Köylerimiz, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1978, sayfa 57.

[100] Yıldız Sey, “Cumhuriyet Döneminde Konut” Bilanço 98 Dizisi. 75 yılda Değişen Kent ve Mimarlık, Türkiye Iş Bankası Kültür Yayınlar ve Tarih Vakfı Yayınları Ortak Yayını, Istanbul 1998, sayfa 277.

[101] Falih Rıfkı Atay, Atatürk’ün Bana Anlattıkları, Cumhuriyet Yayınları, Istanbul 1998, sayfa 121.

[102] Falih Rıfkı Atay, M. Kemal’in Mütareke Defteri ve 19 Mayıs, Cumhuriyet Yayınları, Istanbul 1999, sayfa 135, 136.

[103] http://www.ekrembugraekinci.com/sualcevab.asp?id=7900

[104] Tarık Mümtaz Göztepe, Osmanoğulları’nın Son Padişahı Vahideddin Mütareke Gayyasında, Sebil Yayınevi, Istanbul 1978, sayfa 268.

Ayrıca bakınız;

Murat Bardakçı, Şahbaba, Inkılap Kitabevi, Istanbul 2006, sayfa 176.

[105] Afife Rezzemaza, Saraydan Sürgüne-Vahdettin’in Saraylısı Anlatıyor, (Hazırlayan: Dr. Edadil Açba), Timaş Yayınları, Istanbul 2013, sayfa 54.

[106] Ali Fuad Türkgeldi, Görüp Işittiklerim, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1984, sayfa 175, 176.

[107] Ismail Hakkı Okday, Yanya’dan Ankara’ya, 2. Basım, Sebil Yayınevi, Istanbul 1975, sayfa 359.

[108] TBMM, Zabıt Ceridesi, Devre 1, Cild 1, Içtima 5, 27.4.1336 Salı, ikinci celse, sayfa 90-93. (Meclis Tutanakları)

Tafsilat için bakınız;

http://belgelerlegercektarih.com/2012/11/14/ataturke-verilen-idam-fetvasindan-dolayi-sultan-vahidettine-hain-denilemez/

[109] Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 1937: 18/229-151.

[110] Vakıflar Genel Müdürlüğü/Keşan 1939: 38/1; Vakıflar Genel Müdürlüğü/Edirne 1940: 90490/4834; 23634/550.

[111] Vakıflar Genel Müdürlüğü/Edirne 1940: 23950/759; 23972/776.

[112] Vakıflar Genel Müdürlüğü/Uzunköprü 1940: 23798/664; Vakıflar Idare Meclisi Kararı, 1948: 143/40.

[113] Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 1937: 18/229-151.

[114] Dr. Nazif Öztürk, Türk Yenileşme Tarihi Çerçevesinde Vakıf Müessesesi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1995, sayfa 511.

[115] Diyanet Işleri Reisliği’nden Başvekalet’e, (23 Aralık 1944), Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, Başbakanlık Muamelat Genel Müdürlüğü Kataloğu, Katalog Numarası: 030 10/26151 22.

Ayrıca bakınız;

Cemil Koçak, Tek-Parti Döneminde Muhalif Sesler, Iletişim Yayınları, 2. Baskı, Istanbul 2011, sayfa 68, 69.

[116] Dr. Nazif Öztürk, Türk Yenileşme Tarihi Çerçevesinde Vakıf Müessesesi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1995, sayfa 546, 547.

[117] Vakıflar Idare Meclisi Kararı, 1948: 92/88.

[118] Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi, 1303: 932/258-264.

[119] Dr. Nazif Öztürk, Türk Yenileşme Tarihi Çerçevesinde Vakıf Müessesesi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1995, sayfa 482, 483.

[120] Ahmet Ünal, Gizli Atatürkçülük Projesi: Ataköy Planı, Anekdot Yayınevi, Ankara 2009.

.

**********

.

Kadir Çandarlıoğlu

.

**********

.

Alıntılarda şu şekilde kaynak belirtiniz:

www.belgelerlegercektarih.com

*